A UE comeza a examinar a petición española para oficializar o galego, o catalán e o éuscaro

As institucións europeas empezaron a examinar a solicitude de España para que o galego, o catalán e o éuscaro se convirtan en linguas oficiais da Unión Europea, un proceso que podería demorarse anos ata lograr o status completo como xa lle sucedeu ao gaélico.

"O Consello recibiu unha carta do Goberno español e examinaraa", dixo unha fonte europea este xoves.

A carta do ministro español de Asuntos Exteriores, José Manuel Albares, solicita ao Consello, a institución que representa aos países da UE e que España preside durante este semestre, que inclúa este asunto na axenda do próximo Consello de Asuntos Xerais, un encontro que reúne aos titulares de Asuntos Europeos dos Estados membros e que se vai celebrar en Bruxelas o 19 de setembro.

Aínda non está claro en que punto chegará a petición para esa reunión do próximo 19 de setembro: se ese día sería obxecto dun primeiro debate político entre os ministros ou se produciría xa unha votación.

O voto final debe superarse por unanimidade

Converter o galego, o catalán e o éuscaro en linguas oficiais da Unión Europea suporía traducir a estes idiomas non só os tratados e toda a documentación e lexislación que se produza a partir de agora, senón tamén todo o acervo dos últimos 65 anos de proxecto europeo, desde directivas a sancións pasando por regulamentos ou acordos interinstitucionais.

A inmensa maioría das 24 linguas oficiais na Unión Europea sono a través da entrada do seu Estado membro no club comunitario: foi o caso do español en 1986, o inglés en 1973 ou o francés, alemán, italiano e neerlandés desde a fundación da entón Comunidade Económica Europea en 1958.

É nese ano cando se aproba o regulamento que contén todas as linguas oficiais da Unión Europea e que se foi emendando cada vez que un país se convertía en socio e o seu idioma principal, en oficial para Bruxelas.

O caso do gaélico

A excepción notable a esta regra é o caso do gaélico, que coa adhesión de Irlanda á Unión Europea en 1973 se converteu nunha lingua de tratado en lugar de lingua oficial: isto implicou que só os tratados e ningún outro documento ou lexislación comunitarios se traduciron entón ao gaélico.

En 2005, Irlanda solicitou que o gaélico alcanzase o status de lingua oficial, que foi aprobado en 2007. Con todo, ao constatar que había un número limitado de tradutores e recursos tecnolóxicos en gaélico decidiuse que non todos os documentos se traducisen nese momento cunha derrogación temporal especial que caducaba en 2022.

Dita derrogación empezou a retirarse en 2015 a pedimento de Irlanda a medida que a capacidade de tradución ao gaélico nos organismos comunitarios aumentou e desde 2022, 17 anos despois de que Dublín pedise convertelo en idioma oficial, é unha lingua con status completo ante as institucións europeas.

E no Parlamento Europeo?

En 2022, o Goberno español remitiu ao Parlamento Europeo unha petición para que o galego, o catalán e o eúscaro puidesen usarse nos plenos da institución, unha solicitude para a que a Mesa da Eurocámara leva meses esperando un informe dos servizos parlamentarios sobre as implicacións que tería para o seu día a día, desde os departamentos de tradución e interpretación ata os de infraestruturas ou finanzas.

O proceso para converter a estas tres linguas en idiomas oficiais da UE non ten que ver co aberto na Eurocámara e vai máis aló do que solicitaba Madrid en 2022. O Parlamento Europeo tampouco se pronuncia sobre se unha lingua debe ser ou non oficial na UE, xa que esa competencia recae totalmente no Consello.

Zapatero xa pedira que se puidesen usar as linguas cooficiais

En 2005, o entón presidente do Goberno español, José Luis Rodríguez Zapatero, enviou unha carta ás institucións europeas ofrecendo asinar convenios para que se puidesen usar as linguas cooficiais españolas, incluído tamén o valenciano.

Conseguíronse entón en todas as institucións salvo o Parlamento, onde a petición creou "unha discusión política moi forte" -segundo lembran fontes da Eurocámara- e a Mesa do Parlamento, con maioría de populares e liberais, tratouno polo menos tres veces con Josep Borrell como presidente da institución empuxando polo si.

Había entón un español na Mesa, o popular Alejo Vidal-Quadras, que emprendeu unha campaña en contra e impediu que se aprobase por unha escasa marxe, lembran fontes parlamentarias.

A Eurocámara argumentou que era o ano posterior á maior ampliación da Unión Europea ata a data e que estaba a ter problemas para ofrecer a interpretación ás novas linguas que si eran oficiais.

Si que se recoñeceu por escrito o dereito dos cidadáns para comunicarse coa Eurocámara nestas linguas e previuse revisar a decisión ao ano seguinte, algo que nunca se chegou facer.