Un tratamento contra a artrite salva un paciente desafiuzado con leucemia crónica
Un tratamento contra a artrite salva un paciente desafiuzado con leucemia crónica
O fármaco permitiulle saír da unidade de coidados paliativos para poder facer fronte a un transplante de medula ósea
Anakinra, un inhibidor biolóxico de uso hospitalario para o tratamento da artrite e outras enfermidades inflamatorias, deulle unha nova oportunidade a José Francisco Marín, diagnosticado de leucemia crónica cunha rara mutación.
O medicamento permitiulle saír da unidade de coidados paliativos, onde fora desafiuzado, para poder facer fronte a un transplante de medula ósea, que eliminou os signos da enfermidade.
Dous equipos de investigación do Instituto Murciano de Investigación Biosanitaria (IMIB) descubriron un tratamento ponte para mellorar as condicións clínicas de pacientes cunha leucemia rara e fenómenos inflamatorios, utilizando un fármaco para a artrite.
Marín, de 58 anos, empezou no 2011 a sentir os primeiros síntomas inflamatorios. No 2020 diagnosticáronlle leucemia mielomonocítica crónica (CMML), unha patoloxía rara que pode asociarse a problemas inflamatorios ou inmunes en moitos órganos.
A única terapia curativa para esta doenza é o transplante de medula ósea. Porén, nalgúns casos o nivel de inflamación é tal que resulta tóxico, e o paciente chega en tan malas condicións que fai inviable o transplante.
“Todo comezou con episodios repetidos de inflamación nas pernas. Eu ía ao hospital e tratábanme a inflamación, pero non se sabía por que se producía, polo que cada pouco tempo volvía a urxencias con novos episodios de inflamación noutras partes do corpo: pulmóns, pel, testículos, ganglios linfáticos e mesmo na membrana que rodea o corazón", explica José Francisco nunha entrevista con EFE.
No 2014 tivo que ser ingresado por primeira vez no hospital Morais Meseguer de Murcia ao sufrir unha inflamación no bazo, febre e perda de peso, e aí empezou o seu periplo polas distintas unidades do centro sanitario á procura da orixe da súa sintomatoloxía.
"Pasei primeiro pola Unidade de Enfermidades Infecciosas e de aí deriváronme a Hematoloxía e Medicina Interna, pero non daban co que tiña", sinalou este home, que no proceso perdeu a súa dona e o seu pai como consecuencia do cancro.
Múltiples ingresos
Un novo ingreso no 2019 debido a unha inflamación no pericardio que lle provocou un fallo no lado dereito do corazón levouno a coñecer, un ano despois, a doutora Francisca Ferrer, hematóloga que lidera un equipo de traballo no Instituto Murciano de Investigación Biosanitaria (IMIB).
"O 18 de xullo de 2020, tras moitas probas, diagnosticáronme leucemia crónica cunha mutación na proteína KRAS. En plena pandemia e cun colapso como o que había non podían facerme o transplante, ao que se sumaba a pericardite", comentou José Francisco.
Tras comprobar que os tratamentos tradicionais non funcionaban con este paciente, a doutora Ferrer decidiu buscar outras alternativas.
“Foi un reto terapéutico: só cabía o transplante de medula e para facelo o paciente debía estar en condicións adecuadas para afrontalo”.
Anakinra bloquea a acción dun tipo de citocina que se emprega no tratamento de patoloxías autoinmunes e autoinflamatorias, pero ata o de agora, non se empregara en pacientes con leucemias.
A hematóloga pensou neste fármaco porque recentes estudos ex vivo, é dicir, fóra do corpo humano, suxerían que podía ser útil en leucemias con mutación no xene KRAS.
Ademais, demostrou beneficios en pacientes con pericardite resistente a outros tratamentos, como este caso, e "non había outras opcións", confesou a doutora Ferrer.
Pero antes había que demostrar que o paciente tiña activada a vía sobre a que actúa o fármaco e o equipo da doutora púxose en contacto co grupo do IMIB especializado en inflamación, dirixido por Pablo Pelegrin.
Vía inflamatoria sempre activa
Nas súas conclusións determinou que como consecuencia da mutación xenética, unha vía inflamatoria que en condicións normais só se activa ante determinados estímulos, como infeccións ou sinais moleculares de perigo, estaba sempre activa.
O descubrimento da sobreactivación desa vía permitiulles aplicar un tratamento específico, baseado no bloqueo da molécula inflamatoria chamada interleucina-1, conseguindo que o paciente, derivado a coidados paliativos, mellorara progresivamente e puidera someterse ao transplante.
Transplante no 2021
O transplante fíxose en agosto de 2021. O doante foi o irmán de José Francisco. Despois, tivo que permanecer 51 días no hospital porque estaba sen defensas.
Para validar o descubrimento, os investigadores do IMIB, en colaboración co Grupo Español de Bioloxía Molecular en Hematoloxía, recolleron mostras de pacientes coa mesma leucemia e tipo de mutación.
Coa colaboración do Instituto para a investigación da Leucemia Josep Carreras, o Instituto Catalán de Oncoloxía, a Universidade de Salamanca e o Hospital do Mar, entre outros, conseguiron reproducir os resultados e atopar unha "firma inflamatoria específica para esta leucemia-mutación".
Sen sinais da enfermidade
Dous anos e medio despois, José Francisco está vivo e sen signos da enfermidade. Agora tenta facer unha vida normal.
"O importante é verme en casa, non no hospital, aínda que teño que ir ás miñas revisións, e poder facer pequenas cousas como preparar a comida que me apetece ou ver os meus seres queridos", asegura.
Para este antigo traballador dunha empresa de recursos humanos, "o máis duro foi o illamento" durante todo o proceso.
"Pasei moito tempo só no hospital e tras o transplante tamén. Aínda vou con máscara cando saio á rúa ou a sitios pechados onde hai moita xente".