Rodrigo Duterte, o polémico presidente filipino detido pola súa cruenta guerra antidrogas

O expresidente de Filipinas Rodrigo Duterte impulsou desde o poder (2016-2022) unha cruenta guerra contra as drogas que deixou miles de mortos no país e pola que este martes foi detido tras ser acusado de crimes contra a humanidade.

A Policía filipina arrestou a Duterte dentro do avión no que o exmandatario regresou a Manila tras unha viaxe a Hong Kong, obedecendo unha orde de detención emitida pola Corte Penal Internacional (CPI). Duterte, de 79 anos e con aparentes dificultades ao camiñar, saíu escoltado polas autoridades desde a porta de desembarque.

Tras a súa detención foi trasladado horas despois nun avión á Haia. O exlíder foi trasladado á base aérea de Villamor, onde permaneceu ata que foi embarcado nun avión chárter "á forza", segundo denunciou aos medios a súa filla, a vicepresidenta Sara Duterte.   

O desenlace deste martes ten a súa orixe na súa chegada ao poder, o 30 de xuño de 2016 e por un mandato único de seis anos, cando Duterte puxo en marcha a súa promesa electoral de erradicar as drogas no país e alentou para iso á Policía para disparar a matar a presuntos adictos e traficantes.

As cifras de falecidos durante esta violenta campaña antinarcóticos varían notablemente entre as oficiais, que apuntan a máis de 6.200 vítimas mortais, e as das ONG, que elevan as mortes a entre 27.000 e 30.000.

O regueiro de sangue que deixou atrás a súa guerra contra as drogas, vinculada en moitos casos a asasinatos por parte grupos de vixiantes armados que actuaban baixo aparente impunidade, valeulle a Duterte unha investigación da CPI por presuntos crimes de lesa humanidade, que derivou na detención de hoxe.

O exdirixente, coñecido pola súa incontinencia verbal que deixou unha restra de polémicas declaracións durante o seu mandato, pretendía regresar á area política e presentouse como candidato á alcaldía de Davao, a sureña cidade de Mindanao que rexenta o seu clan familiar, para os comicios a metade de mandato do próximo 12 de maio.

Desde que deixase o poder, e tras uns meses de tranquilidade, o líder do clan político regresara á palestra para insultar en numerosas ocasións ao actual presidente do país, Ferdinand Marcos Jr., a quen cualificou repetidamente de "drogadicto".

As ofensas deixaron patente o profundo cisma entre os clans políticos reinantes en Filipinas, tras a alianza de conveniencia durante as eleccións de 2022, onde a filla de Duterte, Sara, fixo tándem con Marcos Jr. e gañou os comicios para a vicepresidencia do país.

Sara Duterte, quen desde o ano pasado non lidera ningunha carteira ministerial, enfróntase agora a un proceso de destitución acusada de utilizar fondos de maneira indebida, no marco do seu divorcio político de Marcos Jr.

Chistes sobre a violación dunha monxa, comentarios machistas e graves insultos dirixidos contra personalidades como o Papa Francisco ou o expresidente estadounidense Barack Obama, foron outro dos legados que deixou o período de Duterte no cargo.

Tras a súa detención no seu país natal o exdirixente preguntouse: "Cal é a lei e cal é o crime que cometín?", desde a base aérea de Villamor, onde afirmou ser trasladado "en contra" da súa vontade, segundo un vídeo compartido na rede social Instagram pola súa filla Verónica.

Estas declaracións súmanse a outras similares pronunciadas nas últimas horas por seguidores do político, entre elas os chamamentos á calma do senador Bong Go, exasesor especial do expresidente. "Imos relaxarnos e orar polo expresidente", afirmou aos medios Bong Go desde Villamor.

Fronte ás denuncias de suposta ilegalidade da detención de Duterte, a oficina presidencial filipina sinalou nun comunicado que o arresto tivo lugar despois de que Interpol en Manila recibise esta mañá a copia oficial da orde de arresto da CPI, tras o que o Fiscal Xeral do país asiático presentou a notificación.

O arresto de Duterte dá esperanza a que se axilice o xuízo por asasinato de Diego Bello

A detención de Rodrigo Duterte avivou a esperanza de que se axilice o xuízo sobre o asasinato do mozo coruñés Diego Bello no país asiático en 2020. "Vai ser unha grande alegría para todos e supoño que isto vai axilizar o caso de Diego, por suposto", sinalou a EFE Rebeca Díaz Gestal, amiga da familia e membro da plataforma Xustiza para Diego.

O galego de 32 anos morreu tiroteado o 8 de xaneiro de 2020 na turística illa de Siargao (sueste), nunha suposta operación policial antinarcóticos no marco da guerra contra as drogas lanzada polo expresidente Duterte.

Os axentes acusaron o español de ser un "narcotraficante de alto valor", e alegaron que deseñaron unha operación para deter a Bello que acabou cun tiroteo despois de que supostamente resistise disparase contra os oficiais. Con todo, un informe acusatorio da Oficina Nacional de Intelixencia filipina tombou a versión oficial e acusou en 2022 a tres axentes de policía de asasinato.

Os acusados, o capitán Vicente Panuelos e os sarxentos Ronel Azarcón Pazos e Niño Boy Esmeralda, non se presentaron no seu momento ante o tribunal e estiveron desaparecidos ata o ano pasado. Actualmente atópanse no cárcere, aínda que os seus defensas pediron a liberdade provisoria mentres se celebra o xuízo, que comezou o pasado outubro en Manila.

A NBI e a Comisión de Dereitos Humanos e a Oficina de Intelixencia Filipina concluíron que os policías asasinaron a Bello "aproveitando a súa posición de poder" no marco da "guerra contra as drogas".