Entre o triunfalismo e a realidade, por María Bastida

Unha das primeiras palabras que aprendemos da munición retórica de Pedro Sánchez foi “empatía”. E iso mesmo, empatía, é o que hai que ter co presidente cando se puxo, unha vez máis, a presumir do ben que marcha a economía española. En honra á verdade, hai que recoñecer que Sánchez ten perfectamente aliñados os astros macroeconómicos. Crecemos máis, moito máis que as agarrotadas economías de Alemaña ou Francia; creamos emprego malia seguir liderando todas as clasificacións de paro; somos unha fonte inesgotable de atractivo para o turismo; as exportacións seguen a bo ritmo e os investidores ata se pelexan por poñernos fábricas de baterías. Quen non luciría galóns nestas circunstancias?

Ben, pois reconfortado queda o presidente. Pero coido que Sánchez se equivoca cando utiliza e volve invocar no seu apoio a The Economist, que elixiu España como “a mellor economía de 2024”. Vaiamos por partes.

En primeiro lugar, saber que é o que di unha clasificación é importante. E nesa noticia non se dicía que sexa rotundamente “a mellor economía”, senón a que “máis mellorou” no último ano. Taxa de variación, en última instancia. Isto non é menor. Como para mostra chega un botón, podemos fixarnos en que nesa mesma lista a sexta economía do mundo é Colombia. Con todo o respecto para a cidadanía colombiana, non parece que estean precisamente para fogos artificiais.

Dito isto, é certo que o crecemento do PIB é indiscutiblemente bo, e así o recoñecen todos os rexistros. Con todo, poucos matizan que este crecemento foi impulsado polo forte crecemento da poboación española, en parte pola chegada de inmigrantes. Se antes tiñamos uns cantos producindo e agora temos moitos máis, loxicamente o valor agregado do producido aumenta. Pero iso non quere dicir, nin moito menos, que todas as unidades familiares crecesen neste ano. En realidade, non hai que facer moitos números para darnos conta de que o crecemento per cápita dá para menos celebracións. Dito noutras palabras, aínda que a economía no seu conxunto creceu, o beneficio para o cidadán medio é cuestionable.

Doutra banda, os indicadores de emprego tamén presentan unha cara ambigua. Está claro que se creou emprego, pero a liña que separa o emprego real e o estatístico é cada vez menos nítida. Por poñer un exemplo, vale que acordásemos que quen está en procesos de formación non engrose as cifras do paro, pero de aí a inventarnos que quen está no sofá facendo calquera cousa menos producir figuren como traballadores activos media un abismo. E iso é exactamente o que ocorre cos fixos descontinuos, que aínda non cuantificamos. Polo menos, que nós saibamos.

E agora imos co do día a día, que pouco ten que ver coas contas do gran capitán. Quen ancora con firmeza na cotiandade ben sabe que os salarios non creceron ao ritmo da inflación acumulada desde 2020, o que se traduce nunha perda de poder adquisitivo xeneralizada. Tamén somos conscientes dos problemas de acceso á vivenda: os prezos continúan á alza debido a unha oferta limitada e a unha fiscalidade que penaliza tanto a compradores como a arrendadores. E as políticas gobernamentais, en lugar de fomentar a construción ou facilitar o acceso, introducen medidas intervencionistas que vician aínda máis o mercado. Doutra banda, os datos recentemente publicados pola Comisión Europea en termos de pobreza e exclusión social son, canto menos, preocupantes. O informe de Bruxelas destaca que a poboación exposta a ambos os riscos entre menores de 18 anos aumentou ata o 26,5 % e o 34,5 %, respectivamente, taxas que se sitúan "significativamente por encima da media da UE" e que, a xuízo do Executivo comunitario, colócanos nunha "situación crítica". É dicir, que ademais de haber fortes desigualdades, o modelo económico actual está a fallar á hora de garantir o benestar das xeracións futuras. Si, isto tamén vai de sustentabilidade. Pero vaia, non perdamos de vista que neste país celébrase periodicamente as cifras de cidadáns que dependen do ingreso mínimo vital. Para este Goberno, cantos máis, mellor. De tolos.

Quen, ademais de vivir cos pés na terra, analiza modestamente o que ten ao seu redor ve que o gasto público segue alimentando o crecemento do PIB, o que expón dúbidas sobre a súa sustentabilidade. A débeda pública segue sendo elevada, e o déficit fiscal mantense como un problema estrutural. A iso podemos unirlle que o executivo non deixou un sector de actividade sen tocar -mellor dito, sen amolar- ao longo do 24: inmobiliarias, transporte, banca, enerxía, turismo ou alimentario. Aquí hai para todos. E de premio, “acordo” unilateralmente pactado sobre redución de xornada laboral.

Por resumir, é innegable que 2024 déixanos noticias positivas na economía, pero móstrase teimudo á hora de lembrarnos que o progreso económico non pode medirse unicamente polo crecemento do PIB, senón por como este se traduce en calidade de vida. Francamente, con todos os datos encima da mesa, case ruboriza que o presidente español se transmute en Elon Musk para celebrar o lanzamento do SpaceX. Os españois non podemos compartir o seu triunfalismo porque sufrimos as consecuencias directas da súa xestión. Sabemos que co mesmo soldo pódese comprar menos, que a inflación comeunos polos pés, que a duras penas podemos pagar unha vivenda e que a nosa economía familiar mancouse de forma considerable. E isto, por certo, tamén o di The Economist. Que España crece, pero non grazas ás políticas de Sánchez, senón a pesar delas. Faría ben o señor presidente en ler os artigos con máis atención que a que prestou á súa tese de doutoramento. Porque desde logo, os revisores o facemos.