A decisión de elevar o SMI, por María Bastida

A decisión do Goberno de elevar o Salario Mínimo Interprofesional (SMI) nun 4,4 %, ata os 1.184 euros mensuais en 14 pagas foi anunciada como unha "boa noticia" pola vicepresidenta segunda Yolanda Díaz. Con todo, este incremento, pactado exclusivamente cos sindicatos e sen o apoio da patronal, reforza o xa tradicional costume do Executivo de impoñer cargas ao tecido empresarial sen considerar a súa opinión, posición, nin as consecuencias económicas da medida.

Se non estivésemos xa afeitos e anestesiados, volveriamos sinalar o peculiar deste concepto de “diálogo social”, reducido na práctica a un monólogo preguionizado entre o Goberno e os sindicatos. É dicir, dúas partes decidindo o que debe facer a terceira co seu risco, esforzo e diñeiro. Cando menos, orixinal.

Máis aló do eterno debate sobre se o aumento do SMI destrúe emprego ou simplemente frea a súa creación, convén poñer sobre a mesa unha realidade innegable: o desexable é que os salarios suban, pero o verdadeiramente determinante é como o fan. E aquí entra en xogo un problema estrutural que España arrastra desde hai décadas: a baixa produtividade. Sen melloras neste ámbito, os incrementos salariais por decreto non fan máis que elevar os custos sen un apoio económico que os sosteña.

Ademais, este aumento do SMI non é unha medida illada. Chega precedido por outra decisión pactada bilateralmente entre o Goberno e os sindicatos: a redución da xornada laboral. Na práctica, isto equivale a outra subida dos salarios, xa que implica pagar o mesmo por menos horas traballadas, co consecuente encarecemento dos custos para as empresas. Lonxe de fomentar un marco de competitividade e crecemento, este tipo de decisións, tomadas sen consenso coa patronal, reforzan un modelo económico no que a intervención substitúe o dinamismo empresarial e a produtividade segue sendo o grande ausente do debate.

Adicionalmente, a fixación do SMI parece responder máis a criterios políticos que a unha metodoloxía clara e obxectiva. É dicir, no canto dun mecanismo baseado na produtividade ou sustentabilidade económica, converteuse nunha ferramenta para contentar unha das partes implicadas, coas prebendas que iso supón. A intención de "blindalo" por lei ao 60 % do salario medio ignora a diversidade económica e empresarial de España, en que as grandes disparidades poden provocar que se beneficie algúns traballadores en áreas urbanas con maior dinamismo económico, pero tamén asfixiar sectores con marxes de manobra reducidos en zonas menos desenvolvidas. Se o verdadeiro obxectivo é mellorar o nivel de vida dos traballadores, a vía máis efectiva non é impoñer subidas salariais sen criterios obxectivos, senón fomentar a creación de emprego de calidade, impulsar a competitividade empresarial e reducir a carga impositiva que recae sobre as pemes.

En conclusión, baixo unha óptica económica os incrementos salariais poden ter sentido cando responden a un crecemento sostido da produtividade e a competitividade. Con todo, cando se fixan de maneira arbitraria ou como unha decisión popular poden xerar consecuencias negativas: redución do emprego formal, aumento da economía mergullada ou encarecemento de custos para pemes e sectores vulnerables. Doutra banda, o feito de que a decisión se tome sen o consenso da patronal reforza a impresión de que o Goberno está a priorizar o apoio sindical sobre o diálogo social real. Sen mecanismos de axuste e sen a posibilidade de que as empresas trasladen os custos, este tipo de medidas poden acabar prexudicando precisamente a quen busca protexer. Sen consenso nin participación de quen as paga, colmando a paciencia de quen tenta prosperar.