Aposta galega pola investigación, por María Bastida

A Xunta de Galicia vén de anunciar o Plan Galego de Investigación e Innovación 2025-2027, cun investimento de 1.310 millóns de euros, un 20 % máis que na edición anterior. O discurso é claro: Galicia quere consolidarse como referente en investigación e innovación a nivel europeo e global. Neste plan figuran como áreas prioritarias de atención a biotecnoloxía, a intelixencia artificial e as tecnoloxías limpas. Paralelamente, dáse prioridade á atracción de talento, o impulso ás startups e a transferencia de coñecemento ao tecido produtivo como eixos estratéxicos de actuación.

Os números son importantes. Que Galicia aumente un 28 % o seu investimento en I+D en 2023 é un dato relevante, aínda que insuficiente de non traducirse en maior competitividade empresarial, xeración de emprego cualificado e atracción de investimento privado. O problema de fondo non é a cantidade investida, senón como e onde se inviste. O modelo galego segue dependendo en exceso do investimento público e das universidades, cun sector privado que aínda non interioriza a I+D como motor estratéxico de crecemento. E sen unha maior implicación do tecido empresarial, a I+D+i terá pouca capacidade de transformación real.

Un dos grandes eixos do novo plan é a creación dunha fundación pública para atraer talento investigador, ao amparo do programa Oportunius. A formulación é correcta: Galicia necesita consolidar un ecosistema que forme investigadores e os reteña. Neste contexto, é imprescindible que a actuación pública sexa complementada con outro tipo de accións. A retención deste talento pasa por salarios competitivos, estabilidade, financiamento sostido para proxectos e un ecosistema de colaboración con empresas que garanta oportunidades reais de desenvolvemento profesional. Sen estes elementos, córrese o risco de que sigamos contribuíndo á formación de excelentes investigadores que, tarde ou cedo, buscan mellores oportunidades fóra.

O plan inclúe tamén un conxunto de medidas dirixidas a conectar a investigación co mercado. En teoría, este é o gran paso que Galicia necesita dar: transformar o coñecemento en valor económico. A transferencia de coñecemento en Galicia, como en España, segue sendo marxinal se a comparamos con outros ecosistemas europeos. A conexión entre universidade e empresa segue infestada de obstáculos burocráticos, falta de incentivos claros e unha cultura empresarial que ve a I+D máis como gasto que como investimento. Por iso, o plan busca transformar a investigación en impacto real a través de varias iniciativas concretas. Unha delas é o programa Ignicia, que facilita a transferencia de avances científicos ao mercado. Ademais, impulsa a creación de startups baseadas en investigación, aplicando o modelo internacional Venture Building, que identifica ideas con alto potencial e as acompaña ata a súa consolidación empresarial. Tamén se establecerá unha oficina de valorización do coñecemento en biotecnoloxía para optimizar a identificación, protección e aproveitamento de resultados científicos. De maneira complementaria, fomentarase a Compra Pública de Innovación, acelerando a implantación de solucións tecnolóxicas en sectores estratéxicos como a sanidade ou a xestión da auga. Estas medidas buscan converter o coñecemento en desenvolvemento económico e social, asegurando que a I+D+i teña un impacto tanxible en Galicia.

Con todo, isto non deixa de ser unha parte das actuacións necesarias para impulsar a posición de Galicia como referente en innovación. As medidas dirixidas desde o sector público actúan como condición necesaria, pero a materia pendente, a condición suficiente, é mellorar a participación da empresa privada na estratexia de I+D+i. Galicia necesita que as empresas pasen de ser espectadoras dos avances científicos a protagonistas do proceso de innovación. Activando este cambio de modelo, consolidando unha alianza efectiva entre o sector público e o privado, Galicia poderá posicionarse como un referente en innovación a nivel nacional e internacional. Se queda nunha estratexia illada sen impacto estrutural, en tres anos estaremos a celebrar novos aumentos en investimento en I+D, pero sen avances reais en competitividade. Porque en innovación, como en economía, o diñeiro é só un medio, non un fin. O que importa non é canto se inviste, senón que se consegue con iso.