Asociacións de maxistrados cren que a reforma da LOPX pode servir para meter xuíces "pola porta de atrás"

Tres das catro asociacións de xuíces --a Asociación Profesional da Magistratura (APM), a Asociación Xudicial Francisco de Vitoria (AXFV) e Foro Xudicial Independente (FXI)-- avisaron este martes de que a reforma da Lei Orgánica do Poder Xudicial (LOPX) anunciada polo Goberno pode servir para "meter" xuíces substitutos pola "porta de atrás".

Estas reaccións teñen lugar despois de que o Consello de Ministros aprobase un anteproxecto para incluír un exame escrito para o acceso á carreira xudicial e fiscal, ampliar o número de prazas de xuíces e fiscais e de bolsas para opositores, e prohibir o financiamento privado de asociacións xudiciais, entre outras cuestións.

A presidenta da APM, María Jesús del Barco, cre que "hai cuestións da lei que son inasumibles" e incide en que hai reformas que das que sospeitaban pero non sabían "nada".

"Quérennos meter aos xuíces substitutos con calzador para cubrir o número de prazas vacantes", apunta del Barco, á vez que incide en que apoia o sistema de oposición libre.

Sergio Oliva, voceiro da AXFV, considera que "este anteproxecto de lei o que vén constatar é a profunda desconfianza que ten o Poder Executivo respecto dos xuíces". "Aínda que hai luces na reforma, como o mantemento dun sistema de bolsas ou o establecemento dun rexistro audiovisual dos exames orais, o certo é que son moitas as sombras que lanza esta ambiciosa reforma", engade.

Neste sentido, a AXFV mostra a súa oposición á "implantación" de calquera sistema de acceso á carreira xudicial que puidese "poñer en cuestión os criterios de igualdade, mérito e capacidade". "Entendemos que non resulta constitucionalmente viable levar a cabo un proceso de estabilización de xuíces, substitutos e de fiscais interinos porque é prexudicial para os miles de opositores", sostén.

O voceiro de Foro Xudicial Independente (FXI), Fernando Portillo, tamén se mostra "moi en contra" da "cuarta quenda excepcional que se quere crear para acabar co problema da interinidade dos xuíces substitutos".

"O que apostamos desde o Foro é que, en ningún caso, se proceda a incorporar estes xuíces substitutos á carreira xudicial. Para iso están as dúas vías de acceso a oposición libre e cuarto turno de sempre. As dimensións da reforma serán brutais. Estamos a falar de introducir ou de cambiar o 20% da carreira xudicial, meter por esta, entre comiñas, porta de atrás", sinala.

Exame teórico

Sobre a reforma para engadir un exame escrito nas oposicións, o voceiro de Xuízas e Xuíces para a Democracia (XXpD), Edmundo Rodríguez, móstrase favorable. "Reformar os exercicios de acceso por quenda libre a xudicatura para que polo menos un sexa práctico e non exclusivamente teórico é un acerto que supón limitar a oposición memorística e volver ao sistema previo", sostén.

Portillo, de FXI, discrepa: "O de suprimir un dos dous exames orais e substituílos por un exame escrito, que entendemos que será un suposto práctico, a verdade é que non nos parece unha boa medida".

Ao fío, sostén que o sistema de acceso actual "garante" unha "alta preparación técnica dos xuíces" que "non é exclusivamente memorístico, como se vén a dicir". "Introducir un suposto práctico por escrito supón cuestionar o labor que leva facendo a Escola Xudicial durante tantos anos", engade.

Cristina Dexeus, presidenta da Asociación de Fiscais (AF), insiste en que aínda é un "pouco prematuro" abordar o asunto. Con todo, lembra que desde a AF están a favor do sistema de oposición por unha quenda libre a través de "exercicios orais".

"Despois, se se aproba esa parte teórica, está a formación práctica a través do Centro de Estudos Xurídicos, no caso dos fiscais, e da Escola Xudicial, no caso dos xuíces, onde xa se toma conciencia de como se aplican todas esas normas cuxo contido se estudou", sinala.

Portillo recalca que o anuncio os pillou "a todos por sorpresa". "O 15 de xaneiro estabamos reunidos co Secretario de Estado e non nos dixo nada respecto diso", agrega.

Miguel Pallares, da Asociación Profesional e Independente de Fiscais (APIF), asegura que non termina de ver "positiva" toda esta reforma e subliña que no anteproxecto "se propoñen solucións a algo que está a funcionar ben".

Preparación de opositores

Respecto á proposta para a formación pública de opositores (os fiscais no Centro de Estudos Xurídicos e os xuíces na Escola Xudicial), a APM mostra as súas reticencias: "Quen vai decidir quen entra?".

FXI tamén dúbida deste punto da reforma. "Que se poidan preparar as oposicións nun organismo público expón moitos interrogantes de prazas e de condicións para acceder: se existirá ou non algún tipo de favoritismo a aqueles que se preparan aí fronte aos que preparan fóra; se existirá algún tipo de filtro de control ideolóxico, ou ben se mesmo se está buscando ideoloxizar os futuros xuíces", apunta.

Pola súa banda, a voceira de XXpD cualifica de "notable avance" que se pretenda "publificar" o sistema de preparación de oposicións habilitando ao Centro de Estudos Xudiciais para iso, xa que ata o de agora "é unha actividade privada".

Barco, da AF, lembra que ao tratarse dun anteproxecto poderán emitir ditame e "haberá un trámite para que os organismos consultivos poidan tamén facer un informe técnico xurídico da norma". A AJFV espera que durante o proceso lexislativo as asociacións sexan "escoitadas".

Celebran as bolsas

A pesar das discrepancias, hai un punto no que as asociacións coinciden: as bolsas. A voceira de JJpD pon en valor que se decidiu "elevar a rango legal o réxime de concesión de bolsas para estudar xudicatura cunha asignación digna, equivalente ao Salario Mínimo Interprofesional, de longa duración e compatible con outras bolsas".

Aínda que a APM ve pertinente que se reforcen as bolsas, pregúntase se o abono de tal suma de diñeiro realmente serve para incentivar ou ten un efecto inverso.

A presidenta da AF ve "moi conveniente" un sistema de bolsas que "sempre" reclamaron as asociacións de xuíces e fiscais. E desde FXI celebran que "se blinde por lei o sistema de bolsas para familias verdadeiramente desfavorecidas", aínda que lembran que este mesmo martes o CXPX informou de que a nova promoción de xuíces está composta nun 67% por mulleres e que un 34% procede de familias cuxos proxenitores non teñen estudos superiores.

A reforma á Comisión de Ética do CXPX

As reformas propostas para modificar a Comisión de Ética Xudicial do CGPX tamén xeran discrepancias. A APM considéraas unha "barbaridade", mentres que XXpD veas "acertadas".

O Goberno pretende cambiar a súa composición e a elección dos seus membros, de modo que pasará a ter nove integrantes, dos cales cinco serán xuíces e maxistrados elixidos pola carreira e outros catro serán elixidos polas Cortes Xerais entre catedráticos de Ética, Filosofía do Dereito ou Filosofía Moral.

Sobre a reforma relativa aos xulgados de violencia sobre a muller, a voceira de XXpD ve "imprescindible" que se recoñeza a experiencia de quen traballou "polo menos tres dos últimos cinco anos" nos devanditos xulgados.

Respecto á prohibición do financiamento privado de asociacións, a APM critica que se pretenda dar a imaxe de que representa a maioría do financiamento. "Paréceme falaz dar a entender iso", engade, e lembra que contan con financiamento do propio CGPX e de asociados.