Cando o remedio é peor que a enfermidade, por María Bastida

Os Vinte e sete deron luz verde ao primeiro paquete de represalias comerciais contra os Estados Unidos. É unha medida simbólica pero contundente: recargas do 25 % a unha lista de produtos que van desde hortalizas e papel hixiénico ata as míticas Harley-Davidson. O obxectivo é claro: devolver o golpe. Pero a quen se golpea realmente?

A lóxica do “ollo por ollo” ten un atractivo inmediato, sobre todo cando o agresor actúa fóra das normas do xogo. Con todo, non deixa de ser unha estratexia de suma negativa: se os Estados Unidos impoñen barreiras e Europa responde coas súas, ambos perden. Aínda que os gobernos as vendan como defensa dos seus sectores estratéxicos, na práctica quen sofre son as empresas exportadoras, as cadeas de subministración e, sobre todo, os consumidores. Soben os prezos, caen as vendas e debilítase a competitividade global. En definitiva, os contraaranceis poden acougar certos sectores a curto prazo, pero levantar novas barreiras é camiñar cara atrás. Europa necesita estratexia, non reflexos.

Ademais, a selección de produtos a gravar parece deseñada máis para causar impacto político interno nos EE. UU. que para defender intereses económicos europeos. Castigar o tabaco, as motos ou as máquinas quitaneves pode molestar certos Estados clave, pero está lonxe de cambiar as dinámicas globais do comercio. E, aínda por riba, o voto en contra de Hungría puxo de manifesto outra debilidade: a falta dunha estratexia comercial común na UE. Unha resposta fragmentada resta forza negociadora e reforza a percepción de que Bruxelas actúa a golpe de reacción, non de visión. Iso debilita a súa posición fronte a un actor como os EE. UU., que polo menos actúa cunha soa voz.

E mentres se libra este pulso global, os efectos xa empezan a notarse a nivel nacional. Hai apenas un mes, o Banco de España elevaba a súa previsión de crecemento do PIB ao 2,7 % para 2025. Pero a boa noticia durou pouco. José Luis Escrivá confirmou que haberá revisión á baixa, debido ao impacto da nova onda de aranceis entre a UE e os EUA. É un recordatorio de que nun mundo interconectado, ningún país crece en solitario. A historia económica recente déixao claro: cada vez que aumentan a incerteza global e as barreiras ao comercio, o investimento retráese, o consumo modérase e a creación de emprego retárdase. Escrivá díxoo con cautela, pero con claridade: non falamos aínda de recesión, pero si dunha desaceleración visible nos próximos trimestres.

A este escenario súmase unha posible repunta temporal da inflación. Os aranceis encarecen as importacións e distorsionan os prezos relativos. Aínda que o seu efecto pode diluírse no medio prazo, a curto prazo introduce un novo factor de presión sobre o custo da vida. Xusto cando o Banco Central Europeo empeza a abrir a porta a unha relaxación de tipos, a guerra comercial reabre a caixa de Pandora. O máis preocupante, con todo, é o emprego. Os datos actuais seguen sendo positivos, pero todos os indicadores apuntan a unha retardación, e agora ese ritmo pode arrefriarse aínda máis. A economía española é intensiva en servizos, pero está fortemente conectada coa industria europea, especialmente en sectores como automoción ou alimentación, que poderían verse afectados.

Con este panorama, a política económica nacional debe actuar con prudencia, pero tamén con determinación. Non é momento para máis incerteza regulatoria nin para mensaxes contraditorias. España necesita estabilidade e previsibilidade. Empezando por un proxecto de orzamentos.

As guerras comerciais de cando en cando gáñanse, pero sempre deixan secuelas. Neste caso, a factura non se mide en toneladas de aceiro ou ducias de ovos, senón en décimas de crecemento perdidas, puntos extra de inflación e empregos que quizá nunca cheguen a existir. Tan obvio, que custa entender esta dinámica de vinganza, salvo apelando á lóxica de Friedman: “Moita xente quere que o Goberno protexa os consumidores. Un problema moito máis urxente é protexer os consumidores do Goberno”. Pois iso.