O acordo entre Mercosur e a Unión Europea, un fito diplomático e económico, por María Bastida

O acordo comercial entre o Mercosur e a Unión Europea, tras 25 anos de negociacións, representa un fito en termos diplomáticos e económicos, pero tamén pon de manifesto as constantes tensións internas no seo da Unión Europea e a complexa problemática para manter a cohesión. É dicir, que o tratado pon a proba tanto a capacidade de Europa para adaptarse como para actuar unida.

O acordo busca crear a maior zona de libre comercio do mundo, eliminando o 90 % dos aranceis entre os dous bloques e abrindo un mercado conxunto de 700 millóns de persoas. Isto, en teoría, debería ser unha vitoria para ambas as dúas partes: Europa asegura o acceso a materias primas estratéxicas como litio e cobre, mentres que o Mercosur amplía o seu mercado para produtos agrícolas. Por exemplo, para Galicia, representa unha porta de entrada a un mercado que pode beneficiar sectores como o agroalimentario, a pesca ou a industria naval. A eliminación de aranceis pode facilitar a exportación de produtos, fortalecendo a competitividade das empresas galegas en Suramérica. Ademais, os portos galegos poderían desempeñar un papel estratéxico como nodos loxísticos no comercio entre Europa e o Mercosur, xerando emprego e dinamizando a actividade portuaria. Doutra banda, o acceso a minerais estratéxicos esenciais para a transición enerxética pode contribuír a abaratar custos para as industrias renovables nas que Galicia ten un gran potencial. Neste sentido, o acordo debe verse como un catalizador para que Galicia reforce a súa competitividade, modernice a súa industria e maximice a súa posición estratéxica na transición enerxética global.

Con todo, esta promesa de beneficios está embazada por divisións no seo da UE. Algúns países como Francia, Italia e Polonia mostraron un rexeitamento frontal, alegando que a entrada de produtos agrícolas suramericanos podería prexudicar seriamente os seus sectores nacionais. Doutra banda, outras nacións como Alemaña e España defenden o tratado como unha oportunidade para diversificar mercados e aumentar a competitividade europea.

Á fronte desta oposición sitúase Francia, temendo que a chegada de produtos cárnicos e agrícolas introduza tensións nos prezos e provoque unha crise nun sector xa vulnerable. Este discurso, profundamente ancorado nun proteccionismo histórico, domina o debate público no país veciño, cun forte potencial de expansión. Con todo, os estudos mostran que o impacto real sobre a agricultura europea sería marxinal. O acordo limita as importacións agrícolas a cotas específicas e asegura medidas de compensación para os sectores máis afectados.

O paradoxo é evidente: mentres o goberno francés se mostra combativo, outros sectores como a automoción e os produtos agroalimentarios preparados poderían beneficiarse dun mellor acceso aos mercados suramericanos. Por tanto, non é tanto un debate económico como político, amplificado por un clima de inestabilidade interna e o temor ás protestas dos agricultores.

O acordo tamén debe ser analizado desde un punto de vista estratéxico. Nunha contorna marcada pola competencia xeopolítica, coa China expandindo a súa influencia en América Latina e un Donald Trump resurxente cunha axenda proteccionista, Europa necesita fortalecer alianzas fóra da súa zona de confort. Neste contexto, Mercosur emerxe como un socio natural para diversificar mercados e garantir acceso a materias primas críticas para a transición enerxética. Ademais, o tratado inclúe cláusulas sobre sustentabilidade, igualdade de xénero e dereitos humanos, o que podería elevar os estándares de produción e fomentar un desenvolvemento máis equilibrado no Mercosur.

Evidentemente, o acordo non é perfecto. Representa un compromiso de intencións que deberá ser revisado e axustado para equilibrar os intereses das partes asinantes. Isto non é novo nos tratados de libre comercio: sempre hai gañadores e perdedores. O importante é que os beneficios globais superen os custos e que estes últimos se xestionen con medidas de compensación ben deseñadas. O que si debemos ter claro é que rexeitalo sería un erro estratéxico. Nun momento de fragmentación, este tratado envía unha mensaxe clara: a cooperación segue sendo un camiño viable para o desenvolvemento económico. Se a UE quere seguir sendo relevante nun mundo multipolar, non pode permitirse o luxo de deixar pasar un acordo que, aínda que imperfecto, é necesario. Se a UE non pode atopar un terreo común en acordos como este, a súa relevancia na escena global seguirá erosionándose. Necesitamos un enfoque pragmático que recoñeza as diferenzas internas, pero que dea prioridade ao beneficio colectivo. A pregunta non debería ser se este acordo é ideal, senón se é mellor que non telo. En principio, a resposta é si. Europa e o Mercosur teñen máis que gañar traballando xuntos que permanecendo divididos.