Subida de impostos en frío: ao beneficio do Estado, por Maite Cancelo

Empeza a campaña da renda, un dos tributos máis importantes do noso sistema fiscal, xa que achega o 44 % do conxunto de ingresos do Estado.

Os ingresos por IRPF en 2023 foron máis de 120.000 millóns de euros (case un 10 % máis que o ano anterior) e se a mellora da economía foi un dos factores para este aumento, tamén o foi o efecto da inflación, que eleva os salarios nominais e as pensións e provoca o que se chama o efecto progresividade (ou subida) en frío, xa que como non se actualizaron os tramos do pago deste imposto (axustándoos ao aumento do IPC), prodúcese un aumento do tipo efectivo do mesmo (ou sexa, a porcentaxe real que o contribuínte debe pagar á Facenda Pública española) fenómeno que afecta, especialmente ás clases medias.

De feito, o Banco de España publicou que o tipo efectivo no ano 2019 foi do 12,8 %, do 14,7 % en 2023 e pode chegar ao 15,3 % en 2025. Sen os axustes pertinentes nos tramos, un incremento da renda dos fogares dun 1 % ocasiona un aumento na recadación de case un 1,9 %.

Desta forma son dous os efectos da inflación na recadación de impostos: o directo, dada unha maior recadación polo IVE, e o indirecto, xa que impulsan a subida dos salarios nominais (e as pensións) e ao non actualizarse os tramos do Imposto sobre a Renda está a levar a que os contribuíntes teñan que tributar en tramos máis altos do IRPF.

Se nos imos a un sector concreto da poboación, os xubilados, que ata hai pouco non tiñan que facer declaración da renda, atopámonos que xa están a recibir reclamacións de pago do imposto da campaña do 2023, e, por suposto, terán que facer declaración no 2024 e probablemente o resultado sexa de pago e non de devolución.

As persoas beneficiadas polo novo aumento do salario mínimo son outro dos colectivos que terán que analizar se deberán presentar, iso si, na campaña do 2025 a declaración da renda, que lles sairá a pagar ou a devolver en función das retencións que o seu empregador lles practicou e das súas circunstancias persoais e familiares.

Estamos, pois, diante dunha subida encuberta de impostos, que non pasou polo parlamento español e se o unimos ao aumento dos ingresos por IVE, tamén provocada pola inflación, temos unha recadación de impostos que alcanza niveis históricos, iso si, non se está aproveitando para reducir o déficit fiscal e, ademais, está a provocar unha perda de poder adquisitivo dos cidadáns a pesar das subidas de salarios (que soportan os empresarios) e das pensións (que as pagamos entre todos).

Un aumento da presión fiscal, que, ademais, segundo moitos economistas, expón dúbidas sobre a equidade do sistema tributario español e que non parece que se vaia reverter, nun contexto de recuperación das regras fiscais europeas. Polo de agora, ninguén espera que o Estado español afronte un proceso de racionalización do gasto público e que siga aproveitándose do proceso inflacionista para aumentar os seus ingresos e non reducir os seus gastos.