Enerxía nuclear, un debate necesario, por Maite Cancelo

No recentemente celebrado Foro de Davos produciuse un interesante debate sobre a necesidade de apostar pola enerxía nuclear en combinación coas renovables como novo mix enerxético. En palabras do presidente de Repsol, “para converter a transición enerxética nunha vantaxe competitiva que permita fomentar a actividade industrial e reforzar a autonomía estratéxica”.

O presidente de Iberdrola, pola súa banda, sinalou que “a solución á competitividade en Europa non pode vir do gas” e a enerxía nuclear pode contribuír á autonomía enerxética en Europa, "en combinación coa producida con outras fontes como o sol, o vento ou a hidroeléctrica”.

O problema está nos altos custos enerxéticos, do gas e a electricidade, que poñen en perigo a industria europea fronte aos seus competidores mundiais e que xa sufrimos como consecuencia dos efectos da invasión rusa en Ucraína en 2022, que levou a un elevado aumento dos prezos, cun escenario moi volátil e un aumento da dependencia con outros países.

Case tres anos despois, os prezos “normalizáronse” pero seguen sendo elevados. Nos Estados Unidos, o custo dunha refinería ou unha planta química é máis de tres veces inferior ao de España (13 euros por megawatt hora fronte aos 45 do noso país). O presidente de Repsol no citado foro, aludiu ao informe Letta e Dragui sinalando que deberían “marcar as políticas da nova Comisión Europea xa que avalan a reconciliación da política industrial coa enerxética, ao mesmo tempo que non se aumenta a dependencia con outros provedores externos”.

Xa en marzo de 2024 os líderes mundiais reuníronse en Bruxelas para celebrar o primeiro Cumio sobre Enerxía Nuclear da historia, coa participación de máis de 30 países, e despois do chamamento realizado na COP28 celebrada en Dubai en decembro do ano anterior, onde se aprobou un comunicado que recollía acelerar a enerxía nuclear xunto con outras fontes de enerxía baixas en carbono. Bélxica, Bulgaria, Croacia, Chequia, Finlandia, Francia, Hungría, Italia, os Países Baixos, Polonia e Suecia figuran entre os países asinantes dunha declaración na que se pide aos reguladores que "liberen plenamente o potencial da enerxía nuclear” e "faciliten as condicións de financiamento" para apoiar a ampliación da vida útil dos reactores nucleares existentes.

Hai que ter en conta que preto dunha cuarta parte da enerxía da UE é nuclear e máis da metade prodúcese en Francia (150 reactores en funcionamento nos 27 Estados membros). En España, en 2023 o 20 % da enerxía eléctrica xerada era nuclear, sendo a segunda fonte de xeración, detrás da eólica e por diante dos ciclos combinados de gas. Ademais, é a que máis horas operou, o 87 %. Isto implica que hai que producir moito para poder substituír a enerxía nuclear no noso país. A fotovoltaica opera 1.500 horas (dous meses), a eólica tres meses e a nuclear 7.500 horas, xa que o almacenamento vai con moito atraso. Ademais, o vento, a choiva e o sol dependen dos cambios climatolóxicos e hai que ter fontes de enerxía complementarias, a poder ser, menos contaminantes e menos dependentes do exterior.

Con todo, o goberno de España anunciou en decembro de 2023 o peche progresivo de todas as centrais, a primeira en 2027 e a última en 2035, a pesar da modernización das mesmas que permitiu aumentar a súa potencia, capacidade e seguridade.

É indubidable a necesaria redución da nosa dependencia do carbón e do gas, que son os que máis emisións de CO₂ emiten e ao non ser produtores somos dependentes do exterior. En Europa o debate está servido, con dous bloques definidos, con moita carga ideolóxica e pouca análise rigorosa dos proles e contras desta enerxía, que no século XXI está moito máis desenvolvida, sobre todo en cuestións de almacenaxe de residuos e de seguridade, que cando empezou a súa andaina no século pasado.