O Goberno aproba a norma de prevención de riscos para empregadas do fogar

O Consello de Ministros aprobou estender a prevención de riscos laborais ás empregadas do fogar, que agora terán dereito á avaliación de riscos do seu posto e a exames médicos, algo que será obrigatorio para quen as emprega e cuxo cumprimento será facilitado polo Estado.

Na conferencia de prensa posterior ao Consello de Ministros, a vicepresidenta segunda e ministra de Traballo, Yolanda Díaz, asegurou que a norma protexe "as invisibles, as que sosteñen as nosas vidas, cóidannos e, ata hai moi pouquiño, carecían de dereitos".

A vicepresidenta segunda puxo de manifesto a importancia da norma "para as traballadoras do fogar, as mulleres e as familias do noso país" e lembrou que hai 367.900 empregadas de fogar de alta no sistema, das que o 45 % son migrantes e a maioría están en Madrid e Cataluña.

Esta regulación, pioneira e froito do diálogo social, termina un camiño que comezou coa aprobación dun subsidio especial na pandemia e continuou co dereito á cotización para a prestación por desemprego e coa ratificación do Convenio 189 da Organización Internacional do Traballo (OIT).

Avaliación de riscos e prevención obrigatoria partir de 2026

A persoa empregadora deberá asumir persoalmente a actividade de prevención laboral dos seus empregados, aínda que tamén poderá concertala cun servizo de prevención alleo.

Será obrigatoria a avaliación dos riscos para a seguridade e saúde asociados ás tarefas do fogar e deberá actualizarse periodicamente ou cando se produzan cambios nas condicións de traballo.

No caso de que a avaliación detecte situacións de risco, deberanse adoptar as medidas preventivas necesarias para eliminar ou reducir e controlar tales riscos.

O Instituto Nacional de Seguridade e Saúde no Traballo (INSST) elaborará e poñerá ao dispor dos fogares nun prazo de dez meses unha ferramenta para facilitar o cumprimento da avaliación a través de Internet na web do Ministerio de Traballo.

As obrigacións en materia de prevención non serán esixibles ata seis meses despois da poñer ao dispor desta ferramenta, co que a entrada en vigor efectiva irase a 2026.

Adicionalmente, haberá que esperar a que o Servizo Público de Emprego Estatal dite unha resolución para a posta en marcha das actividades de formación en materia preventiva.

O INSST ten ademais un prazo de doce meses para elaborar unha guía técnica con toda a información necesaria para o coñecemento dos novos dereitos e obrigacións.

Equipos de protección necesarios

Os empregadores deberán proporcionar gratuitamente ás persoas traballadoras "os equipos de traballo adecuados para o correcto desempeño das súas funcións" e repoñeranos cando resulte preciso.

A avaliación de riscos determinará as tarefas nas que deban empregarse equipos de protección individual e precisará, para cada unha, as características que deben ter devanditos equipos e os riscos que motivan o seu uso.

Formación obrigatoria en prevención para a traballadora

As traballadoras terán que realizar unha formación obrigatoria en materia preventiva no momento da súa contratación, que será única, aínda que presten servizo en varios domicilios.

No caso de que a súa tarefa entrañe riscos excepcionais nalgún dos domicilios, deberá recibir unha formación complementaria que correrá a cargo da persoa empregadora en cuestión.

A formación farase a través da plataforma do INSST, que estará dispoñible na web do Ministerio de Traballo e será xestionada pola Fundación Estatal para a Formación no Emprego (Fundae).

O curso obrigatorio de prevención realizarase dentro da xornada de traballo ou, na súa falta, fóra dela e compensándoo con tempo de descanso equivalente.

Recoñecemento médico gratuíto

As empregadas do fogar teñen dereito á vixilancia do seu estado de saúde, o que inclúe un exame médico adecuado que teña en conta os riscos laborais identificados na avaliación.

O recoñecemento médico terá unha periodicidade trienal e será voluntario e único, aínda que se traballe en varios domicilios.

O Ministerio de Sanidade promoverá a inclusión da realización gratuíta destes recoñecementos na carteira de servizos comúns do Sistema Nacional de Saúde, aínda que a norma non establece ningún prazo.

Protocolo contra o acoso e protección fronte a regras graves

A norma fixa que as empregadas do fogar teñen dereito á protección fronte á violencia e acoso, de forma que o INSST deberá elaborar no prazo dun ano un protocolo de actuación fronte a estas situacións.

O abandono do domicilio ante unha situación de violencia ou acoso non poderá considerarse dimisión nin poderá ser causa de despedimento.

Doutra banda, no caso de que o empregado se atope nunha situación de risco grave e inminente, a persoa empregadora deberá informarlle das medidas necesarias podendo mesmo interromper a súa actividade e, se fose necesario, abandonar de inmediato o domicilio.

Condicións para as empresas de axuda a domicilio

No caso das empresas que empregan a persoal dedicado á actividade de axuda a domicilio, a norma obriga a efectuar unha avaliación completa dos riscos laborais.

Só se dará por cumprida esta obrigación cando os riscos sexan "coñecidos e avaliados a través de visita presencial acreditada e efectuada a todos os domicilios" nos que a persoa traballadora deba prestar servizos.

Tamén detalla que a empresa estará obrigada a adoptar cantas medidas permitan garantir un nivel de protección adecuado como o uso de medios mecánicos para a manipulación de cargas, unha maior dotación de persoal para desenvolver as tarefas ou a prolongación dos descansos entre servizos nos domicilios.