Galicia conta cun sistema para prever o nivel de posibles inundacións ata tres días antes

Galicia conta desde o ano 2022 co modelo Merlín, un sistema de alerta temperá de riscos de inundacións na demarcación hidrográfica Galicia-Costa capaz de facer predicións a tres días vista de ata onde poden chegar as inundacións segundo o nivel do caudal estimado dos ríos.

O modelo Merlín é un sistema desenvolvido por Augas de Galicia (Xunta) xunto coa Universidade da Coruña, que opera a través dos datos proporcionados por Meteogalicia -e tamén da Aemet- e serve para determinar "con maior precisión, de forma continua, automática e en tempo real" o risco de inundación, así como para identificar as zonas máis vulnerables.

O sistema opera unicamente nas zonas que son competencia da comunidade, isto é, na demarcación Galicia-Costa, que cobre aproximadamente o 40 % do territorio galego, aínda que é onde se concentra ata o 70 % da poboación.

O resto do territorio é competencia da Confederación Hidrográfica Miño-Sil, dependente do Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico.

A conselleira de Medio Ambiente e Cambio Climático, Ánxeles Vázquez, visitou este mércores as instalacións de Meteogalicia, dependente do seu departamento, onde expuxo as ferramentas de alerta temperá coas que conta a Xunta fronte a fenómenos meteorolóxicos e risco de inundacións.

Xunto á conselleira, participaron a directora xeral de Enerxías Renovables e Cambio Climático, Paula Uría; así como o director de Augas de Galicia, Roi Fernández, e o coordinador de Meteogalicia, Juan Taboada, que explicaron o sistema de coordinación entre ambos os organismos.

"Trátase dun modelo do que presumimos porque supón unha evolución sobre o anterior, o Artemis, que se utilizaba desde 2004", expuxo Vázquez, quen indicou que outras administracións mostraron o seu interese.

Cos datos dispoñibles, tanto Meteogalicia como Augas de Galicia elaboran os seus informes que son os que serven para determinar se é preciso establecer unha alerta ou non por parte da autoridade competente, que é Protección Civil, explicou.

No que vai de ano non se emitiu ningunha alerta por inundacións en Galicia, aínda que si foi necesario establecer o nivel de prealerta en dezaseis ocasiones.

Para elaborar os seus informes, Meteogalicia conta con 160 estacións de observación -por 50 da Aemet (Axencia estatal de meteoroloxía)- e nos ríos aumentou os seus postos de control de 43 a 95 neste ano.

Isto significa que a maior cantidade de datos, "mellores prognósticos", indicou Juan Taboada, de Meteogalicia, que destacou que a función prioritaria dun servizo meteorolóxico é "dar avisos", non tanto emitir alertas, unha función que depende das autoridades competentes.

O sistema Merlín, ademais dos datos de observación, é capaz de facer predicións, xa que une aos datos meteorolóxicos -choivas e outros- fornecidos por Meteogalicia -e contrastados cos da Aemet- outros como os relativos ás mareas e ao nivel dos encoros en tempo real; o que lle permite facer predicións.

Tamén incorpora datos da humidade do chan e antecedentes na zona, o que permite elaborar unha modelización de chairas potencialmente inundables.

Este sistema ofrece unha maior precisión en cuncas pequenas, como as de Galicia-Costa, xa que a maior desta demarcación -a do río Ulla- é 8 veces menor que a cunca do río Xúcar, por exemplo, dixo Roi Fernández, director de Augas de Galicia.

Vázquez indicou que o sistema se presentou tanto á Confederación Hidrográfica Miño-Sil (da que depende o 60 % do territorio galego) como á Dirección Xeral de Augas do Miteco.

A conselleira sinalou que o próximo ano a Xunta dedicará 5 millóns de euros para mellorar a xestión de riscos derivados do cambio climático e outros 12,9 millóns de euros para aumentar a resiliencia hídrica da comunidade.

O director de Augas de Galicia fixo unha profusa explicación do funcionamento do modelo Merlín, baseado nas predicións, e as diferenzas con outros modelos, denominados SAIH, que son os que se usan nas confederacións hidrográficas e que se basean na observación.

Este outro tipo de modelos, dixo, a partir dun determinado volume de caudal e velocidade "deixan de valer" para facer predicións con antelación suficiente, xa que se basean en observacións puntuais.

A conselleira de Medio Ambiente e Cambio Climático aproveitou para volver pedir as competencias meteorolóxicas para Galicia, xa que esta comunidade, xunto con País Vasco e Cataluña, teñen unhas singularidades e uns sistemas propios das que carecen o resto, defendeu.