O CSIC estudará a evolución das verbenas en Galicia a través dos palcos da música

O Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) estudará a evolución das verbenas en Galicia, de forma que busca recoller "as historias, memorias e relatos" ao redor destas festas.

En concreto, o proxecto pretende cartografar, catalogar e documentar os palcos de música construídos entre 1970 e os 2000 por todo o territorio do país, con especial atención á localización de "aqueles palcos máis modestos, eses que foron levantados polas veciñas e veciños con bloques, ladrillos ou encofrados de formigón, revocados ou sen revocar, ornamentados ou sen ornamentar, que estean en bo ou mal estado".

Esta investigación realízase a través do Instituto de Ciencias do Patrimonio (ICIPIT), baixo o título Palcos. Cultura material e festa na paisagem rururbana galega, financiado pola Axencia Galega de Innovación (GAIN).

O proxecto está liderado polo antropólogo e etnomusicólogo Iñigo Sánchez-Fuarros, quen en 2020 se incorporou como investigador Ramón e Cajal ao INCIPIT procedente da Universidade Nova de Lisboa, onde desenvolveu e consolidou unha liña de investigación sobre o impacto do turismo e a xentrificación nos ambientes sonoros da capital portuguesa.

O equipo de investigación está formado por especialistas en antropoloxía, arqueoloxía, xeografía, estudos culturais, arte sonora ou arquitectura e inclúe investigadores do INCIPIT e doutras institucións nacionais e internacionais, como a Universidade de Oxford, a Universidade de Lisboa, a Universidade de Londres, o Centro de Ciencias Humanas e Sociais (CSIC) e a Universidade de Santiago de Compostela.

"En Galicia, os palcos de música constituíronse como verdadeiros símbolos da vida en comunidade que se tece ao redor da festa en moitas parroquias e lugares. A súa presenza aínda hoxe en moitos campos da festa testemuña os profundos cambios sociais, económicos e culturais que sufriron os territorios en que se sitúan", expón Íñigo Sánchez-Fuarros.

"En certo xeito, son repositorios materiais de memorias e saberes locais que encarnan modos de facer e construír o espazo da festa. Neste sentido, os palcos de música e a súa contorna construída son bos exemplos desa arquitectura popular que habitualmente queda fóra dos debates patrimoniais ao ser considerados polos discursos autorizados como exemplos de feísmo urbanístico e, por tanto, exentos de calquera valor e/ou necesidade de protección", explica.

O proxecto estruturarase en tres fases. Na primeira, pretende identificar, documentar e catalogar palcos de música e outros vestixios materiais do campo da festa. Para este fin, desenvolveuse unha plataforma web colaborativa en que calquera persoa poderá identificar, localizar e proporcionar información sobre os palcos de música da súa parroquia ou localidade. Ademais, faranse talleres para presentar o proxecto, como o que realizará o 19 de xullo na Gentalha do Pichel, en Santiago, no marco da súa Universidade Popular de Verán de 2023.

Nunha segunda fase, profundarase nunha selección de estudos de caso con metodoloxías de traballo de campo etnográfico. O equipo prestará especial atención a documentar o paso do palco efémero ao construído, e, deste último, ao palco móbil, e estudar as implicacións que estes cambios teñen na forma de facer e vivir a festa.

Na terceira e última fase, o proxecto terá unha dimensión aplicada que se desenvolverá en estreita colaboración co Laboratorio de Experimentacións Etnográficas (EEL) do INCIPIT, unha recente infraestrutura científico-técnica concibida como un espazo de acción e reflexión sobre novas formas de creación etnográfica.