O imposto sobre as grandes fortunas, por María Bastida

O coñecido como “imposto ás grandes fortunas” suscitou dúbidas xa desde o primeiro momento da súa concepción, e de feito persiste algunha incerteza sobre a legalidade do tributo. 

Por exemplo, a Comunidade de Madrid anunciou un conxunto de accións xudiciais, ao considerar que invade as competencias autonómicas en materia fiscal e financeira. Hoxe sabemos que a recadación obtida ascendeu a 623 millóns de €, moi lonxe dos 1.500 millóns estimados polo Ministerio de Facenda. Como é habitual, lonxe de recoñecer os erros de cálculo, o Goberno manifestouse moi satisfeito co resultado da liquidación.

O certo é que os datos parecen constatar que quen insistía na voracidade recadatoria do executivo non tiña toda a razón, pero tampouco quen sostiña que era unha vía para aumentar os recursos incidindo na función solidaria e redistributiva do sistema fiscal.

O imposto, que entrou en vigor o ano en curso, manterase inicialmente ata 2024

Segundo parece, esta previsión de permanencia temporal é tan errada como a de recadación, debido a que xa se anunciou a intención de facelo permanente. En realidade, isto tampouco é novo: lembremos que o propio imposto de patrimonio se crea, tamén con carácter extraordinario e temporal, no ano 78, e segue vixente ata 2008, cando o Goberno de Zapatero o suspende para retomalo, novamente de forma temporal, en 2011.

En realidade, o fallo na estimación é o mínimo que pode pasar cando se deseña un imposto con espírito máis político que fiscal, destinado a contrarrestar as bonificacións no imposto de patrimonio vixentes en Madrid, Andalucía ou Galicia.

Estas tres comunidades achegaron o 95 % da recadación, algo lóxico tendo en conta que os contribuíntes tributan pola parte non gravada polo imposto de patrimonio. Nestes territorios, o devandito imposto está total ou parcialmente bonificado, o que explica a súa maior achega relativa.

Con todo, a esta lectura política subxacen dous problemas técnicos máis dificilmente explicables. Por unha banda, o erro na regulación do imposto, que asume que os residentes en comunidades con bonificación total como Madrid e Andalucía pagaron o imposto de patrimonio a pesar de estar exentos, o que lles permite aplicar un escudo fiscal dirixido a evitar a dobre imposición e pagar unicamente o 20 % da taxa dirixida ás grandes fortunas.

Por outra, o propio deseño do imposto, que deteriora a posición competitiva do noso país no marco doutros territorios comparables. Por exemplo, e sen ir máis lonxe, literalmente ademais, o veciño Portugal, que non ten imposto sobre patrimonio, sucesións ou grandes fortunas.

Algún día saberemos que parte da nosa riqueza se trasladou a ese país, precisamente por esta ausencia de miras nos riscos a medio prazo. O fallo de cálculo nas previsións vén engrosar a lista de rebaixa de previsións optimistas.

Por exemplo, a recadación da Taxa Tobin (sobre as transaccións financeiras) alcanzou nos exercicios de vixencia (desde o ano 21) menos de 300 dos 850 millóns de euros anuais previstos.

De forma similar, a denominada taxa Google, que grava o 3 % dos ingresos das empresas tecnolóxicas por servizos complementarios, prevía unha recadación anual próxima a 1.200 millóns, pero o resultado da súa liquidación é lixeiramente superior aos 850, mais no conxunto dos catro anos que leva aplicando (incluíndo a previsión de peche deste ano).

Sumada esta puntería ao actual dato de resultados do imposto ás grandes fortunas, só cabe preguntarse de onde vai saír o diñeiro destinado a cubrir as previsións de gasto proxectadas, orzadas e probablemente, aprobadas, como destino destes fondos. E, a falta de resposta clara, a obvia: canto máis teremos que espremer os nosos petos.