Rebaixa a pena a un dos condenados de La Manada en aplicación da lei do 'só si é si'

O Tribunal Superior de Xustiza de Navarra (TSXN) rebaixou nun ano, de 15 a 14 anos, a pena de prisión imposta polo Tribunal Supremo a un dos cinco condenados de La Manada pola violación grupal do San Fermín de 2016, en aplicación da Lei Orgánica 10/2022, de Garantía Integral da Liberdade Sexual (lei do 'só si é si').

A Sala do Civil e Penal do TSXN sostén que a condena debe reducirse debido a que o propio Tribunal Supremo sinalou na súa sentenza que impoñía unha condena de 15 anos, "próxima" ao mínimo legal, uns mínimos que a citada lei rebaixou "sensiblemente", segundo informou o TSXN.

Así, segundo explica a Sala, a pena máxima continúa inalterada, pero a mínima descende 1 ano e 3 meses, pasando de 14 anos, 3 meses e 1 día a 13 anos. "En consecuencia, os 15 anos de prisión impostos quedan 2 anos por encima do mínimo posible, que, efectivamente, están dentro do arco penolóxico posible, pero que a xuízo da maioría da sala xa non cumpre o parámetro fixado polo Tribunal Supremo na súa sentenza cando cualificaba a pena imposta como "moi próxima ao mínimo legal", ou como "pena superior ao mínimo legalmente previsto, aínda que moi próxima a este", argumenta.

A resolución, contra a que pode recorrerse ante o Tribunal Supremo, foi adoptada polos maxistrados Joaquín Galve Sauras, presidente do TSXN e relator, e Francisco Javier Fernández Urzainqui. A terceira integrante da Sala, a maxistrada Esther Erice Martínez, formulou un voto particular en que avoga por desestimar a revisión de condena.

A Sección Segunda da Audiencia Provincial rexeitou o pasado febreiro a solicitude de revisión exposta pola defensa deste condenado. Solicitaba que a pena de 15 anos se rebaixase a 13 anos e 9 meses.

Contra esa denegación interpuxeron recurso de apelación ante a Sala do Civil e Penal do TSXN todas as acusacións; a fiscal, a denunciante, o Goberno de Navarra e o Concello de Pamplona solicitaron a súa desestimación.

Na resolución xudicial, os dous maxistrados explican que a reforma operada na citada lei "é máis favorable" para o condenado ao rebaixar sensiblemente a mencionada lei orgánica a pena mínima correspondente ao delito cometido.

Deste xeito, consideran "razoable conforme coa legalidade, respectuoso coas regras legais básicas de determinación da pena e acomodado aos criterios de proporcionalidade" fornecidos polo propio Tribunal Supremo na sentenza que se revisa, rebaixar a pena imposta de 15 anos de prisión a 14 anos de prisión.

De nove meses a dous anos por riba da pena mínima

"O mantemento da pena de 15 anos imposta na sentenza deixaría de gardar a proximidade ou proximidade ao mínimo legal do arco penolóxico previsto, que a sala que sentenciou (o Tribunal Supremo) considerou e fixou como parámetro ou referente na súa individualización. Dito doutra maneira, afastaríaa del e agravaría a situación relativa do penado, que, de nove meses de prisión por encima da mínima entón prevista pasaría a soportar unha pena dous anos superior á mínima que lle correspondería conforme á Lei Orgánica 10/2022", explican os xuíces.

Sobre a procedencia da revisión de penas impostas por aplicación da lei posterior máis favorable, engaden os maxistrados que a xurisprudencia do Tribunal Supremo vén considerando menos gravosas ou máis favorables ou beneficiosas as novas penas, que, aínda mantendo o límite superior da pinza aplicable, reducen o limiar ou límite inferior da súa extensión temporal.

Na sentenza do 4 de xullo de 2019, cuxa pena se revisa, o Tribunal Supremo declarou que "a extensión da pena legalmente prevista, conforme ao disposto nos arts. 180.1 e 2 e 74 do Código Penal, é desde 14 anos, 3 meses e 1 día de prisión ata 18 anos de prisión", que, conforme á continuidade delituosa, permite chegar na imposición da pena establecida "ata a metade inferior da pena superior en grao".

Resulta "claro" que a nova lei é máis favorable para o condenado

Os xuíces resaltan que resulta "claro que a pinza penolóxica derivada da Lei Orgánica 10/2022 é máis favorable ou beneficiosa para o reo que a resultante da legalidade derrogada por ela".

Explican que a sentenza do Supremo xustificaba esa limitada ampliación da pena sobre o mínimo legal co argumento de que era proporcionada ás circunstancias persoais dos acusados e á gravidade dos feitos; pero, tamén, que o seu resultado (a duración da pena imposta) "se atopa moi próxima ao mínimo legal", para reiterar a continuación que a consideración desas circunstancias "xustifica a imposición dunha pena superior ao mínimo legalmente previsto, aínda que moi próxima a este".

En concreto, engaden, nunha pinza de tres anos e nove meses, incrementa a pena en nove meses. "A duración da pena imposta vincúlase ao mínimo legal facendo da súa proximidade ou proximidade a el un parámetro ou criterio de referencia do que non pode prescindirse na revisión da pena, sendo como debe ser respectuosa cos criterios de individualización da pena aplicados na sentenza condenatoria", reiteran os maxistrados.

Esta resolución xudicial conta co voto particular discrepante da maxistrada Esther Erice, quen sinala que, "segundo o exposto polo Tribunal Supremo, a pena impoñible resultante da operación de revisión non pode determinarse atendendo a meros criterios de proporcionalidade aritmética".

Debe atenderse tamén "á gravidade dos feitos"

Para a maxistrada, en ningún caso procede a solicitude efectuada pola parte recorrente, xa que nin sequera nunha aplicación meramente aritmética resulta procedente, dado que dentro da pinza penolóxica que a sentenza establece de 14 anos, 3 meses e 1 día a 18 anos, "sendo innecesaria no momento do ditado da sentenza maior precisión no máximo previsto, xa que se impuxo a pena na súa metade superior".

Respecto diso, destaca que con idéntico criterio aritmético debería engadirse ao novo mínimo legal, de13 anos e 1 día, unha quinta parte da punición resultante da aplicación da O 10/2022 de 13 anos e un día a 18 anos e 9 meses, "polo que non resulta procedente a imposición da pena de 13 anos e 9 meses de prisión solicitada no recurso, xa que engadindo unha quinta parte desta pinza ao mínimo legalmente previsto resulta unha pena de 14 anos, 1 mes e 25 días, superior á interesada pola defensa".

Con iso, para esta xuíza, "tendo en conta que a pena de 15 anos de prisión segue resultando unha pena superior ao mínimo legalmente previsto, aínda que moi próxima a este, vista a amplitude da extensión da pena impoñible e sen que sexa pertinente unha mera proporcionalidade aritmética, non procede acoller a pretensión exposta no recurso, xa que debe atenderse non só á proximidade da pena de 15 anos ao novo mínimo posible, senón tamén á gravidade dos feitos, segundo se valora na sentenza que se executa".

Montero: "A rebaixa de pena de La Manada cuestiona de novo a gravidade da violación"

A ministra de Igualdade en funcións, Irene Montero, cualificou de "moi dolorosa" a decisión do Tribunal Superior de Xustiza de Navarra de rebaixar a condena a un membro de La Manada" e denunciou que "cuestionar de novo a gravidade da violación non responde o mandato da lei do só si é si".

Montero recoñeceu que a decisión é especialmente dolorosa para a sobrevivente da violación grupal dos San Fermín de 2016.

El consentimiento y el derecho a la libertad sexual deben ser garantizados por todos los poderes del Estado. Esta decisión del TSJN es muy dolorosa, especialmente para la víctima. Nos hacemos cargo de su dolor y sabemos que todas las víctimas merecen reparación.

— Irene Montero (@IreneMontero) September 12, 2023

Na mesma rede social, a ministra de Dereitos Sociais en funcións e líder de Podemos, Ione Belarra, fíxose eco da mensaxe da súa compañeira de partido e tachou a decisión xudicial de "incomprensible".

Nuestro país ha cambiado gracias al movimiento feminista y las mujeres que luchan, pero la reacción machista opera desde muchos lugares. Esta decisión judicial es incomprensible. https://t.co/AXVQYR6eIm

— Ione Belarra (@ionebelarra) September 12, 2023

Montero criticou que esta revisión á baixa nun ano da condena do agresor Angel Boza supoña cuestionar de novo a gravidade da violación, algo que "non responde o mandato" da norma e que, sinalou, argumenta nun voto particular a maxistrada Esther Erice.

Ademais, lembrou que en 2018 este mesmo tribunal cualificou de abuso sexual a agresión sufrida pola vítima, algo que corrixiu un ano despois o Tribunal Supremo.

"Grazas ao movemento feminista e aos cambios lexislativos que acompañan esa loita é claro que estamos ante unha agresión sexual, e non cabe falar de abuso como fixo leste mesmo tribunal no ano 2018. O consentimento, no centro", destacou.

A titular de Igualdade salientou que a Fiscalía, o Goberno de Navarra e o Concello de Pamplona opóñense á rebaixa, como tamén fixo a Audiencia Provincial.

"O consentimento e o dereito á liberdade sexual deben ser garantidos por todos os poderes do Estado", insistiu.

O PP atacou duramente ao Goberno por crer "unha brincadeira" a violencia sexual.  Núñez Feijóo sostivo que esta rebaixa viña dentro do previsible ante unha lei mal feita "cando se toma de forma frívola temas tan importantes como a violación ou o abuso sexual" e que a xente se dará conta a partir desta sentenza de que este Goberno nin é feminista nin apoia ás mulleres. Os populares pediron ceses e tolerancia cero como asegurou a deputada Carmen Navarro.

"O noso pensamento ten que estar coa vítima"

Pola súa parte, a portavoz do Goberno, Isabel Rodríguez, evitou valorar a resolución. "Hoxe o noso pensamento ten que estar coa vítima, acompañala, como fixemos sempre", dixo Rodríguez, quen recordou o caso como o que "inspirou unha reacción social das mulleres en aras dunha maior protección das vítimas" e que deu lugar á lei do 'só si é si', que foi corrixida "pois tivo efectos non desexados"

En calquera caso, e pregunta da polas declaracións do líder do PP, Alberto Núñez Feijóo, quen acusou o Goberno de ser o que "tomou máis a broma as violacións", asegurou que o Executivo "toma moi en serio ás vítimas" e acusou a Feijóo de "frivolizar" con este asunto.