A eurozona esquiva a recesión no último trimestre de 2023, por María Bastida

A economía da zona euro transitou en 2023 entre importantes retos económicos globais e turbulencias financeiras, fronte ás cales demostrou certa capacidade de resistencia e adaptación. Malia todas as adversidades, logrou esquivar a recesión técnica no último trimestre, un logro que subliña a fortaleza da economía europea nun contexto global de incerteza e complexidades xeopolíticas. O relativo estancamento deste último período, lonxe de ser un signo de debilidade, debe interpretarse como unha pausa estratéxica. En realidade, caer nun escenario de recesión agravaría os problemas sociais e económicos da contorna, polo que este impasse pode supoñer un punto de inflexión cara ao crecemento futuro.

Como sabemos, España destacou neste contexto macroeconómico sobre as grandes economías da zona euro, rexistrando un avance do 2,5 % en 2023. Tamén Francia e Italia rexistraron avances, aínda que máis tímidos. En contraste, Alemaña, tradicional locomotora económica de Europa, experimentou unha contracción, sinalando a necesidade de reflexionar sobre as estratexias de crecemento e estabilidade económica no continente. Con todo, máis aló da macroeconomía, España afronta problemas que poñen de relevo a complexidade do seu tecido socioeconómico. Desde a implantación da reforma laboral de 2021, o mercado laboral español experimentou unha importante transformación, marcando un antes e un despois na dinámica de contratación. Aínda que esta reforma logrou aumentar a proporción de contratos indefinidos, reducindo o volume de contratos temporais a mínimos históricos e mellorando aparentemente a calidade do emprego, a realidade é menos optimista. A duración media dos contratos diminuíu a mínimos desde 2006, o que expón interrogantes sobre a estabilidade laboral real que se está ofrecendo. Sectores como a construción e a industria viron importantes reducións na duración dos contratos, mentres que o aumento exponencial dos contratos fixos-descontinuos xerou debates sobre se realmente ofrecen a seguridade laboral necesaria ou se simplemente substituíron unha forma de precariedade por outra.

A isto súmase o desafío político e económico derivado da non validación no Congreso da reforma do subsidio por desemprego, poñendo en risco unha parte significativa dos fondos europeos destinados a España. A vicepresidenta primeira e ministra de Facenda María Jesús Montero enfróntase ao reto de negociar con Bruxelas a demora na aplicación destes fondos, subliñando a complexidade de harmonizar os intereses nacionais cos compromisos europeos nun momento de divisións políticas internas. Este episodio pon de relevo as difíciles dinámicas do goberno de coalición e o delicado equilibrio entre as necesidades económicas do país e as tensións políticas. A capacidade do goberno de superar divisións internas e avanzar no desenvolvemento de políticas que respondan as necesidades da cidadanía será determinante para o futuro económico de España, definindo o éxito das reformas internas e a relación de España coa Unión Europea nun momento crítico de transformación económica. En definitiva, sitúanos nun difícil equilibrio entre o optimismo polo crecemento económico e a cautela fronte aos problemas internos.

Todo isto deriva na necesidade, sempre vixente pero agora urxente, de ter un marco de desenvolvemento estable e un proxecto viable de futuro, para que as teóricas bonanzas macroeconómicas permeabilicen a economía real. En particular, é imperativo manter unha política económica estable que fomente o investimento e proporcione un soporte integral ás familias. A implantación de medidas de apoio económico, como as dirixidas a universalizar a formación integral, aliviar cargas fiscais, fomentar o acceso á vivenda ou favorecer o investimento e atracción de capital empresarial, e tamén plans estratéxicos reitores do desenvolvemento industrial, son claros exemplos de como materializar un marco estable e sostible de crecemento. Estas políticas non só alivian a carga financeira sobre os cidadáns e fomentan a educación e o emprendemento, senón que tamén estimulan a economía ao incentivar o investimento en sectores críticos para o desenvolvemento e a innovación. Deseñalo é o primeiro paso, o gran reto é implantalo e mantelo.