A taxa de emancipación en España sobe por riba do 16 % por primeira vez desde 2020, por María Loureiro

A taxa de emancipación xuvenil en España sitúase no 16,3 %, algo superior á rexistada en 2022 (16 %), pero segue moi por baixo dos niveis previos á crise financeira de 2008 (25 %) e dos anteriores á pandemia. Ademais, a taxa de emancipación seguía moi por baixo da media da Unión Europea, do 31,9 % en 2021.

Por outra banda, a idade media de emancipación en España é de 30,3 anos, sendo un dos países onde a dita idade é máis elevada, detrás de Croacia (33,4 anos), Eslovaquia (30,8 anos) e Grecia (30,7 anos). Por outra banda, Finlandia, Suecia e Dinamarca son países onde os mozos e mozas se emancipan antes, ao redor dos 21 anos.

As consecuencias desta emancipación tardía transfírense a moitas esferas da vida e da saúde das persoas mozas. Por exemplo, o número medio de fillos por muller en España é de 1,16, mentres que chega a ser 1,56 en Noruega ou 1,36 en Finlandia. Á súa vez, varios estudos sociolóxicos indican que a poboación moza se ve obrigada a relaxar as súas expectativas vitais, a renunciar a plans e obxectivos profesionais e persoais, o cal pode afectar a súa saúde mental.

Os motivos máis importantes para esta tardía emancipación son varios:

1. Precariedade do mercado laboral: alta taxa de paro e salarios baixos.

A taxa de desemprego da xente moza foi moito máis elevada en 2022-2023 que a da poboación xeral: un 22,2 % fronte a un 12,9 %, e á vez case duplica a media europea. A finais de 2022, os mozos tiñan unha taxa de desemprego similar á rexistrada en 2008 co estalido da crise económica e financeira.

Tras a reforma laboral, pódese afirmar que a temporalidade, un problema tradicionalmente endémico da poboación nova, se reduciu significativamente, pasando dun 55,4 % de temporalidade a finais de 2021 a un 38,9 % no último trimestre de 2022. Á vez, disparáronse os contratos fixos descontinuos: aqueles mozos que tiñan un contrato indefinido pero que só traballaban, pola natureza do seu emprego, determinados meses ao ano. En só un ano, España pasou de ter 23.569 contratos indefinidos asinados por mozos a 233.828, case dez veces máis. Ademais, triplicáronse os contratos indefinidos a tempo parcial, cando case a metade dos mozos con este tipo de contrato declaran que preferirían ter un emprego a tempo completo pero non o atoparon. O saldo medio dunha persoa moza ronda os 1.005 euros.

A taxa de ninis, é dicir, das persoas mozas que non buscaban traballo estando dispoñibles para traballar, era de tan só o 1,9 % da poboación inactiva. Ademais, a taxa de mozas sisis, quen traballaban e estudaban á vez, era do 34,0 % da poboación ocupada. En 2023, o segundo colectivo de idade con maior risco de pobreza e exclusión social, tan só superada pola infancia, é a mocidade. Unha de cada cinco persoas menores de 30 anos con traballo atópase en situación de pobreza ou en risco de exclusión social.

Ter estudos superiores tampouco garante en ningún caso a emancipación. Só o 22,9 % dos mozos que cursaron estudos superiores de formación profesional ou universitarios puideron emanciparse.

2. O mercado do alugueiro en España seguiu encarecendo nos últimos anos por riba dos salarios.

A subida de prezos ano tras ano é superior á dos salarios novos. Ante a imposibilidade de alugar en solitario, un de cada tres mozos que vive de alugueiro vese obrigado a facelo nunha vivenda compartida. O alugueiro medio dun cuarto era de 282,19 euros a finais de 2022, o 25,9 % do salario medio dun mozo. Esta cifra achégase perigosamente á recomendación a que chegan a maioría dos estudos, que establecen que o prezo da vivenda habitual non debería supoñer máis do 30 % do salario dunha persoa.

O prezo medio do alugueiro no primeiro semestre de 2023 é o máis alto desde que existen rexistros: 944 euros ao mes. Isto supón o 93,9 % do salario mediano neto dunha persoa nova. Ademais, o prezo encareceu un 9,3 % con respecto a un ano antes e un 63,9 % con respecto a dez anos atrás. Pola súa banda, os cuartos encareceron un 7,1 % nun ano, mentres que o salario medio subiu un 5,0 % ata alcanzar os 12.062,59 euros netos ao ano.

3. Aspectos culturais.

Os mozos no sur de Europa gozan de lazos familiares máis fortes en que existe un alto grao de altruísmo interxeracional, que aínda que non soluciona o problema de non acceso á vivenda e á emancipación, trata de mitigalo.

En resumo, o incremento do salario mínimo interprofesional, e o empuxe de políticas activas de acceso á vivenda para a poboación moza, parecen moi necesarios se queremos aumentar o grao de emancipación da poboación moza e achegarnos ás medias dos países que tomamos como exemplo de moitos indicadores.

Feliz mércores!