Acción sindical, acción política, por María Bastida

O mes de maio empeza cunha cita no calendario, unha data emblemática que tradicionalmente une as persoas traballadoras en todo o mundo para reivindicaren dereitos laborais máis xustos. Ou iso debería. Porque calquera que se achegue ás crónicas do día de onte terá dificultades para distinguir se estaba perante un mitin político ou unha auténtica convocatoria sindical. Políticos xogando a ser líderes sindicais e líderes sindicais transmutados en actores políticos. Complicado tomar en serio calquera análise económica sobre un día que debería estar dedicado exclusivamente aos traballadores. Máis complexo dar credibilidade a unha cita que debería reivindicar a xustiza laboral e non poñerse ao servizo de intereses partidistas.

En teoría, o lema “Polo pleno emprego: menor xornada, mellores salarios” pretendía sintetizar as principais reivindicacións deste ano: redución da xornada laboral a 37,5 horas semanais e aumentar á vez os salarios. Con todo, apenas escoitamos intervencións neste sentido. O que vimos foi a dous líderes sindicais falando da necesidade de renovar a xustiza, o poder xudicial, frear a utilización da mentira e esixir que o goberno dos xuíces se someta á soberanía popular. Vimos a vicepresidenta segunda en labores sindicais repetindo a necesidade de mellorar as condicións laborais para vivir mellor. E vimos once ministros na rúa liderando as marchas mentres proclamaban o seu compromiso coa "defensa da democracia" e as institucións, cun enfoque particular no poder xudicial. Todo moi laboral, vaia.

Evidentemente, os políticos estaban nas manifestacións para iso, para tentar converter as teóricas reivindicacións dos traballadores nun acto de reforzo ao seu labor de goberno e de apoio ás súas consignas e claves de acción. O normal. O que custa máis entender é a actuación dos convocadores. Quizais algún esperase unhas declaracións inequívocas sobre a necesidade de mellorar as condicións laborais, impulsar a produtividade e a calidade de vida dos traballadores. De avanzar en dereitos, de mellorar as condicións de despedimento, de mellorar as accións de emprego, as políticas de formación. De garantir a formación e o pleno aproveitamento das capacidades e habilidades das persoas traballadoras. De facilitar o diálogo social, para que todos avancemos por camiños converxentes. Por poñer algún exemplo, soamente. Con todo, os líderes sindicais optaron por aliñarse co discurso gobernamental, avogando por unha "democracia decente" que contrarreste á ultradereita. O líder de UXT criticou as tácticas que considera de "guerra sucia" na política argumentando que non teñen lugar cun goberno democrático e apoiou o período de reflexión do presidente Sánchez suxerindo que estes días deberían servir para que o país enteiro esixa reformas significativas. Pola súa banda, Unai Sordo centrouse na necesidade de renovar o Consello Xeral do Poder Xudicial instando o Goberno e á maioría parlamentaria a actuar con decisión. Criticou a actual dinámica de selección interna dentro do sistema xudicial comparándoa cun club de petanca onde os membros elixen aos seus propios líderes, unha práctica que, segundo el, non debería aplicarse na xudicatura. Con tanta literatura política, pouco cabía esperar do contido laboral. Traballar menos, cobrar máis, avanzar cara ao pleno emprego, as políticas de desenvolvemento e aproveitar as oportunidades da transición enerxética. Imposible poñer un pero a reivindicacións tan loables como obvias.

As cifras de convocadores bailan ao mesmo son que outros anos e outras convocatorias, tan optimistas para os que convocan as citas como discretas para quen as supervisa. Con todo, todas coinciden nunha menor afluencia que a rexistrada en anos precedentes. Por tanto, pouco que celebrar para quen quixo apropiarse do día dos traballadores para referendar o apoio ao presidente Sánchez desde a beira política ou a marxe sindical.

En definitiva, quizais aquí deberiamos sumarnos a esa necesidade de reflexión tan de moda nos últimos días. Primeiro, pensar se realmente este tipo de actuación termina marxinalizando a verdadeira urxencia de avanzar en melloras laborais. Segundo, se o papel dos sindicatos na representación dos traballadores pode pasar de ser transcendental a trivial cando se percibe unha maior aliñación con intereses políticos que con expectativas laborais. Terceiro, se podemos seguir confiando na independencia sindical cando as súas axendas están completamente encapsuladas na axenda gobernamental (máis ben, partidista). Cuarto, se temos que falar menos de desafección política e máis de desafección dos traballadores cos seus representantes. Quinto, se cando discutimos sobre a instrumentalización das institucións temos que resignarnos a incluír a da acción sindical. Ou só a dos seus representantes.

E con estas reflexións, un recordatorio. Clamaba onte un dos líderes sindicais sobre a urxencia de que chegue plenamente a democracia ás empresas. Engado pola miña banda que, se cadra, tamén vai sendo hora de que chegue a igualdade ás organizacións sindicais. Poida que, entón, falemos de verdade do benestar. Mentres iso non sexa así, o Primeiro de Maio quedará reducido ao que é para moitos de nós: un festivo máis.