Falece a mezzosoprano Teresa Berganza aos 89 anos, xenio e figura da lírica
Falece a mezzosoprano Teresa Berganza aos 89 anos, xenio e figura da lírica
"Eu son música primeiro de nada", dicía a cantante madrileña
"Os aplausos acábanse, as reverencias acábanse, os premios acábanse, e hai que ter unha vida propia", reflexionaba quen foi intérprete e profesora esixente
Teresa Berganza, a mezzosoprano madrileña de fama mundial, faleceu aos 89 anos, segundo confirmaron a Efe fontes familiares.
Nada en Madrid en 1933, Berganza paseou a súa voz polos principais escenarios do mundo, como a Scala de Milán, a Ópera de Viena, o Covent Garden de Londres ou o Metropolitan de Nova York.
Antes de elixir o canto estudou piano, harmonía, música de cámara, composición, órgano e violoncello. Como cantante destacaba polo virtuosismo que ela achacaba non só a un don innato senón ao estudo tenaz e a disciplina, que defendeu con afán: "Eu son música primeiro de nada", proclamaba.
"Son a ovella negra da lírica"
Xenio e figura, aos 80 anos presumía de ser tan apaixonada como de moza, e de chamar ás cousas polo seu nome, "ao pan, pan e ao viño, viño". "Son -sentenciaba- a mala, a ovella negra da lírica", por "dicir o que sinto", espetaba.
E iso que había temas dos que nunca quixo opinar, como as acusacións por acoso sexual a Plácido Domingo. "Dáme moita pena porque o quero e é o meu amigo", afirmaba.
Xunto a el e a outros xigantes da ópera (Montserrat Caballé, Victoria de los Ángeles, José Carreras, Pilar Lorengar e Alfredo Kraus) foi galardoada en 1991 co Premio Príncipe de Asturias das Artes.
Pero si se mostrou clara cando confesou sentir "vergoña" pola situación en Gaza e dixo que non entendía que Israel perpetrase "o que a eles (lles facían) hai moi poucos anos".
En España, Teresa Berganza acabara sendo indiferente á política, aínda que aseguraba que tivera os seus ideais "e defendinos, sobre todo, polo meu pai, que era un home de esquerdas e ao que eu adoraba" e quen lle deu unha infancia feliz no Madrid da guerra.
Con todo, opinaba que "todos os aspirantes a unhas eleccións deberían pasar un exame de música" e defendía que calquera neno a partir dos 5 anos debía aprender a tocar algún instrumento ou a cantar.
E se isto era o que pedía para calquera alumno e era tallante con quen se dedicaba á música de forma profesional.
Intérprete e docente musical esixente
Non poñía escusas cando lamentaba a "falta de técnica" dos mozos cantantes en España, debida, segundo dicía, "ás présas da nosa época", incompatibles coa ópera e coa formación "longa e completa" que require a lírica. "Van moi rápido, hai moitos mozos que non están preparados para cantar óperas enteiras en ruso, francés e alemán", lamentaba.
Dedicada á docencia musical, sobre todo desde finais dos 90, o seu consello sempre era o mesmo: "Hai unha palabra que se chama traballo e non hai máis que traballar, traballar e traballar".
Retirouse dos teatros de ópera tras 58 anos en 2008 ao quedar sen voz durante un espectáculo en Santander pola preocupación pola operación dunha das súas netas. En todo caso tampouco sentía cómoda coa moda de adaptar a escenografías modernas os clásicos da ópera e non podía soportar que unha ópera de Mozart ambientásese nos anos 50, víao "unha falta de respecto, tanto ao libretista como ao compositor".
"Non son retrógrada, son cabezona, pero os meus gustos e as miñas paixóns estarán comigo ata a morte", dicía tamén sobre a música actual. "Pásame o mesmo que coa pintura: non quero descubrir outras cousas. Goya, Durero, Tintoretto... séguenme facendo chorar".
Berganza, que confesaba que lle gustase ser "a amante de Mozart para que me escribise unha canción", divorciouse dúas veces -"o que tería que facer é non casar", dicía- e tivo tres fillos, unha delas a soprano Cecilia Lavilla.
Non era amiga de festas nin de beber, e apenas da comida, pero cultivou a súa vida privada. "Os aplausos acábanse, as reverencias acábanse, os premios (ela recibiu moitos por todo o mundo) acábanse, e hai que ter unha vida propia. Eu quixen tela e tívena", recalcaba. "Son unha muller que vive moi interiormente, moi para os meus, para a miña familia e os meus fillos".
As obras que cantou e as que lle quedaron por interpretar
Na súa voz brillaron os papeis de Cherubino, en 'As vodas de Fígaro'; Rosina, en 'O barbeiro de Sevilla'; Angelina, en 'A Cenerentola' (o Teatro Real dedicoulle as representacións desta ópera en 2021), ou o da mellor 'Carmen' de Bizet. Só quedou coas ganas de cantar 'Tosca', de Puccini, e 'A traviata', de Verdi.
"Arrepentimento non, pena por non poder vivir algunhas cousas quizais si", dicía sobre o seu "non" a María Calas cando a convidou a cantar con ela "Norma". "Foi moi difícil ter que dicirllo, pero a miña voz entón non estaba preparada. Cando xa o estaba -continúa- díxenllo a María, pero entón ela xa non podía, era tarde".
A mezzo madrileña presumía de non forzar nunca a súa voz, algo que tentaba inculcar aos seus alumnos, e de ser unha artista con personalidade propia. En definitiva, de ser dona ao cen por cento da súa carreira. "Agora, cando pasaron tantas décadas, realmente doume conta de que non se pode pedir máis á vida que estar cantando máis de 50 anos nas condicións que o fixen eu", reflexionaba.
Teresa Berganza sempre cantou para o público, nun acto de "amor, de entrega e de humildade", recalcaba. E por iso aspiraba a que lla lembrase por facer "felices" aos que a escoitaron.