O caso de Altri, por María Bastida

O caso de Altri pon de manifesto a complexidade de xestionar unha comunidade de intereses económicos, sociais e ambientais que frecuentemente entran en conflito. Este proxecto industrial xera inquietudes lexítimas e, ao mesmo tempo, acentúa a percepción de desequilibrios entre os seus beneficios globais —como a actividade económica, a creación de emprego e a contribución á descarbonización— e os custos locais, que recaen principalmente nas comunidades máis próximas ao proxecto.

Unha das arestas máis visibles desta problemática é a necesidade de atopar o punto de encontro entre a necesidade de reindustrializar Galicia coas demandas de sustentabilidade ambiental. Neste sentido, os proxectos estratéxicos como o de Altri teñen capacidade para impulsar a competitividade económica, atraendo investimentos, xerando emprego e favorecendo a revitalización do tecido industrial. Con todo, xera forte controversia, ao requirir recursos sensibles, como a auga ou a sobreprodución de eucaliptos, cun importante impacto potencial na biodiversidade.

Debemos partir da base de que as inquietudes da cidadanía son perfectamente válidas e lexítimas. Con todo, nun contexto altamente politizado, estas preocupacións adoitan amplificarse e polarizarse, o que se evidencia no xurdimento de movementos e plataformas sociais que son a miúdo instrumentalizadas, perdendo independencia a medida que gañan tracción. As manifestacións recentes contra Altri, equiparadas nalgúns círculos a movementos históricos como Nunca Máis, ilustran como estes debates son dirixidos para eclosionar en forma de símbolos de oposición política.

Neste contexto, é vital lembrar que a cidadanía ten dereito a expor preguntas e esixir garantías. Con todo, unha vez que se lle dan respostas baseadas en criterios técnicos e obxectivos, deben asumir a responsabilidade de aceptalas, mesmo se contradín a as súas expectativas ou prexuízos iniciais. A Xunta de Galicia, como entidade responsable, non debe autorizar ningún proxecto que non cumpra cos parámetros legais e técnicos esixidos, pero tampouco debe bloquear aqueles que os cumpran. Ata a data, ningún dos informes emitidos sinalou incumprimentos. De feito, non se presentaron obxeccións concretas contra estes documentos técnicos, o que suxire que o debate se centra máis en cuestións políticas que en puntos concretos e obxectivos de incumprimento.

Cuestión aparte é a validación selectiva que se fai dos informes técnicos segundo intereses e posicións preconcibidas. Os informes non se valoran polo seu rigor metodolóxico, senón por se apoian ou contradín determinadas posicións, o que reduce o debate a un enfrontamento entre “verdades técnicas” e expertos a medida. É dicir, que non só se desconfía das institucións, senón que se instrumentaliza o coñecemento para xustificar posturas preestablecidas.

En calquera caso, máis aló do difícil equilibrio entre a sustentabilidade económica e ambiental, nalgún momento teremos que pensar na sustentabilidade interxeracional. Está claro que temos que deixar un planeta habitable para as futuras xeracións, pero tamén debemos garantir que estas herden medios de vida e subsistencia adecuados. Poñer a proa a todo proxecto de reactivación económica ou obcecarnos en bloquear calquera iniciativa industrial en base a unha ultra protección de parámetros ambientais condúcenos por unha senda incerta entre o avance e o retroceso.

Por tanto, esixamos garantías, transparencia e claridade. E deixemos que os técnicos traballen con rigor e calma, afastados de presións nun ou outro sentido. O seu papel non se limita a avaliar proxectos conforme a estándares legais e ambientais, senón tamén teñen que garantir que as decisións finais se tomen baseadas en feitos, non en presións políticas ou sociais. Neste sentido, protexer o seu traballo do ruído é fundamental para garantir que o interese xeral prevaleza sobre intereses particulares. En definitiva, posicionémonos cando teñamos elementos para facelo, baseándonos en datos obxectivos e non en percepcións ou temores infundados ou inducidos. Se non, estaremos a dicir que non… porque non.