Rafael Altamira, o gran humanista exiliado polo franquismo, descansa na súa terra 74 anos despois da súa morte

Os restos do grande humanista e xurista Rafael Altamira, por fin descansan en El Campello, en Alacante. O que foi un dos dez xuíces do precedente do actual Tribunal Internacional da Haia e proposto dúas veces ao Nobel da Paz, en 1933 e 1951, tiña o desexo expreso de ser soterrado nesta localidade alicantina. O seu corpo e o da súa muller, Pilar Redondo, foron exhumados o pasado 7 de decembro do Panteón Español do cemiterio de Cidade de México. 

Á homenaxe asistiron personalidades como Filipe VI, que cualificou o acto de "xustiza histórica e reparación, de concordia e reconciliación". Tras reflectir que este 10 de febreiro é "un día de gran relevancia" para Alacante, a Comunidade Valenciana e España, o rei escribiu que "foi unha honra e realmente emotivo acompañar a inhumación de Don Rafael Altamira Crevea, cuxos restos atopábanse en México desde 1951 cando faleceu no exilio".

"Hoxe homenaxeamos a unha gran e ilustre figura intelectual nun acto de xustiza histórica e reparación, de concordia e reconciliación", continuou o rei, quen indicou que "finalmente don Rafael e dona Pilar repousan onde el sempre quixo, en El Campello". "Grazas a todos os que o fixeron posible e sigamos honrando a súa memoria e a súa obra, tan necesaria para todos en España", concluíu.

Desta maneira, Filipe VI rendeu tributo ao humanista, pedagogo, xurista e escritor falecido en 1951 nun acto íntimo coa familia nun sinxelo panteón no que se colocaron dúas coroas de loureiro debaixo dunha foto de Rafael Altamira.

O monarca foi recibido polo presidente da Generalitat, Carlos Mazón, o ministro de Política Territorial e Memoria Democrática, Ángel Víctor Torres; a delegada do Goberno na Comunidade Valenciana, Pilar Bernabé; o presidente da Deputación Provincial, Toni Pérez; e o alcalde anfitrión, Juanjo Berenguer, así como o expresidente valenciano Ximo Puig e o subdelegado do Executivo, Juan Antonio Nieves, entre outras personalidades.

Antes de dirixirse ao panteón, houbo un solemne acto con 450 invitados onde interviñeron unha neta, un bisneto, o alcalde e o presidente da Deputación, ademais de escoitarse varias pezas musicais do cuarteto de solistas de ADDA Simfònica.

O intelectual español máis completo do seu tempo

Todos destacaron de Rafael Altamira, a quen a BBC definiu ao dar a noticia da súa morte como "o intelectual español máis completo do seu tempo", os seus moitos méritos como humanista no máis amplo sentido da palabra.

Emocionada, a súa neta Mari Luz Altamira afirmou que "hoxe, 74 anos despois do seu falecemento, a patria que un día o condenou ao exilio ábrelle os brazos con respecto e dignidade nun acto de xustiza histórica que reflicte a reconciliación dun país cos seus fillos máis ilustres".

O seu bisnieto Ignacio Ramos Altamira agradeceu os esforzos pola repatriación do seu bisavó, quen "antepuxo o interese dos españois á súa propia ideoloxía" e, dirixíndose a Felipe VI, lembrou que Rafael Altamira era "un liberal de raizame republicano ao que o seu avó, Alfonso XIII, escoitou para a recuperación do vínculo co pobo iberoamericano".

Tras a victoria de Franco en 1939, Altamira viuse obrigado a exiliarse, do mesmo xeito que fixeron outros intelectuais, científicos e académicos da época. O seu primeiro destino foron os Países Baixos, onde estivo ata 1940, cando marchou a Francia tras a invasión dos nazis. Co avance dos alemáns de Hitler, Altamira exiliouse finalmente en México, onde finou en 1951.

Arranque do "Ano Altamira"

O alcalde do Campello, Juanjo Berenguer, destacou a "difícil vida" de Altamira e da súa muller polo exilio, e sinalou que o seu espírito "nunca se quebrou", e anunciou que quere iniciar un proxecto de futuro para poñer en valor a todos os niveis a figura e obra de Rafael Altamira, para o que se dirixiu ao resto de administracións para pedir a súa colaboración.