Turismo á alza, gobernanza en caída libre, por María Bastida

Nesta semana bisagra entre o letargo de agosto e a reactivación de setembro, a economía irrompe con forza. Por unha banda, facemos balance do resultado do verán. Tres ideas dominan as crónicas sobre turismo en España: récord, masificación e turismofobia. O primeiro alude a unhas cifras importantes: máis de 53 millóns de turistas internacionais no que levamos de ano, un gasto superior a 71.000 millóns de euros e incrementos de visitantes do 12 % avalan que o turismo segue sendo un piar fundamental da nosa economía. Con todo, en determinadas zonas a masificación turística pasou de ser un tema de debate para converterse nun problema tanxible. A saturación de servizos, o encarecemento da vivenda e a perda de calidade de vida son preocupacións reais que afectan ás poboacións locais. Paralelamente, proliferan as protestas polo modelo imperante de turismo de masas. Con todo, non debemos deixarnos cegar polo ruído. Hai que distinguir claramente entre as manifestacións contra o turismo de masas e a turismofobia. Ninguén nega que a actividade turística, e a presión que implica, xera problemas, pero debemos evitar caer na demonización do turismo no seu conxunto, unha fonte indiscutible de riqueza e emprego que require un enfoque máis intelixente.

Isto lévanos a unha reflexión necesaria: necesitamos un cambio cuantitativo e cualitativo no noso enfoque turístico. Cuantitativamente, debemos traballar cara a un modelo en que se priorice un menor número de turistas, pero cun maior gasto por persoa. Cualitativamente, o desafío é atraer un tipo de turista máis respectuoso coa contorna en todas as súas dimensións, desde a sustentabilidade ambiental ata o respecto pola cultura local. Necesitamos un turista que valore e coide o destino, non só que o consuma. Isto implica unha promoción diferente e políticas que fomenten un turismo que enriqueza tanto o visitante como a comunidade que o acolle. O problema que afrontamos é, no fondo, similar ao da nosa produtividade: horas de traballo que non se traducen en resultados equivalentes, turistas que non xeran un impacto positivo proporcional ao seu número. Así como na economía necesitamos mellorar a eficiencia e a calidade das nosas horas de traballo, no turismo debemos optimizar tanto a cantidade como a calidade dos nosos visitantes.

A outra noticia económica da semana é o inminente nomeamento do novo Gobernador do Banco de España. Se no caso do turismo hai un denominador común léxico entre as crónicas na materia, aquí ese nexo dánnolo os paradoxos. A primeira delas é evidente: mentres nas negociacións para a renovación do Consello Xeral do Poder Xudicial (CXPX) se acordou que ningunha persoa que ocupase postos políticos de relevancia poida acceder a estes cargos, o PSOE sorprende propoñendo a José Luis Escrivá, un ministro en activo, como novo gobernador do Banco de España. O segundo paradoxo é aínda máis desconcertante. Durante meses, o PSOE acusou repetidamente o Partido Popular de negarse a negociar temas fundamentais para o país. Con todo, agora parece impoñer unilateralmente a Escrivá sen o máis mínimo intento de consenso, rompendo unha tradición de acordos bipartidistas que garantira ata o de agora a imparcialidade do Banco de España. Como no caso do turismo, o ruído é enxordecedor e as solucións parecen esquivas. En ambos os casos, o que está en xogo é a capacidade de España para xestionar os seus activos máis prezados: a súa economía e a súa reputación.