Un panorama máis optimista para a economía española, por María Bastida

A recente información do INE sobre o crecemento económico no último trimestre de 2023, sumada ás proxeccións de resultados do inicio do ano actual, sorprenderon, esta vez para ben, os analistas económicos, que comezan a proxectar un panorama máis optimista para a economía española que o inicialmente previsto. Como exemplo, a actualización das previsións económicas para España por parte de BBVA Research eleva o crecemento esperado para 2024 do 1,5 % ao 2,1 %, o cal marca un punto de inflexión na percepción do futuro económico do país. Este axuste á alza, fundamentado na notable diminución dos prezos da enerxía e un mellor desempeño do Produto Interior Bruto (PIB) do inicialmente anticipado, suxire unha fortaleza inesperada na economía española.

Máis aló dos números, merece a pena analizar as bases que sustentan esta previsión optimista. Segundo as citadas proxeccións, catro das seis décimas da revisión relaciónanse co efecto da redución de prezos enerxéticos. Este factor liberará recursos que os fogares e as empresas poderán destinar, respectivamente, a consumo e investimento, o cal contribuirá á mellora xeral da actividade económica. Con todo, espérase un efecto moi superior derivado do incremento do consumo, posto que as mesmas estimacións indican que o investimento empresarial non termina de arrincar e non se espera unha mellora significativa para 2024. Outra parte da mellora vincúlase coa reversión da subida dos tipos de interese, máis rápida do inicialmente esperado. En definitiva, ambas as “pancas” poñen de manifesto a dependencia da nosa economía de factores esóxenos (enerxía, tipos de interese), sen terminar de converxer nun indicador claro de mellora do desempeño económico do noso país.

A pesar deste panorama optimista, cabe sinalar que parte das incertezas subxacentes ás estimacións iniciais para o presente 2024 trasládanse ao ano seguinte. En 2025, a nosa economía comezará a sentir os efectos dun cambio na política fiscal, impulsado pola reintrodución de regras fiscais máis estritas e a necesidade de reducir o déficit ao 3 % ou menos. Segundo a análise do BBVA, a postergación destes axustes fiscais ata o próximo ano, tras estender a aplicación de varias medidas de apoio económico discrecionais implantadas durante o período de inflación, reducirá o crecemento dun inicial 2,5 % a un 2 %. Ademais, aqueles países que presenten déficit por encima do 3 % do PIB e débeda pública superior ao 90 % veranse obrigados a adoptar políticas de consolidación estrutural que oscilarán entre 0,4 e 0,6 puntos porcentuais do PIB anualmente. Dada a brecha significativa entre estes obxectivos e os niveis de débeda e déficit actuais, anticípase que estes esforzos de consolidación se estenderán durante polo menos cinco anos. Esta situación leva a BBVA Research a anticipar un impacto notable no crecemento económico.

Ante este escenario, sería desexable avanzar en acordos que permitan harmonizar o impulso á actividade económica co inminente axuste fiscal. Con todo, o panorama económico positivo contrasta coas tensións políticas, especialmente evidentes na xestión dos Orzamentos Xerais do Estado para 2024. A decisión do goberno de Pedro Sánchez de avanzar co orzamento, desafiando a Lei de Estabilidade Orzamentaria e sen a aprobación da senda fiscal, expón interrogantes sobre as prioridades e estratexias do Executivo. A inclusión dunha amnistía para Carles Puigdemont neste contexto político-financeiro engade complexidade ao escenario, suxerindo unha armazón de negociacións e compromisos que transcenden o puramente económico.

Este contexto perfila un país que, mentres mostra signos de fortaleza económica, transita por territorios políticos e fiscais controvertidos. Desde un punto de vista económico, resulta imperativo que o debate e a toma de decisións se guíen por un compromiso coa estabilidade económica e a cohesión social. A economía española demostra ser máis capaz do esperado, pero este potencial só pode materializarse nun marco de gobernabilidade efectiva e responsable. E, a diferenza dos factores externos antes mencionados, isto si que depende do goberno. Outra cuestión é que estea baixo o seu control.