A electricidade despide dende mínimos o ano máis caro da súa historia

O prezo almacenista da electricidade en España, que serve de referencia aos clientes con tarifa regulada ou PVPC, despídese desde mínimos anuais deste 2022, o exercicio máis convulso da súa historia, que desembocou nunha política enerxética consensuada entre os socios europeos.

Os 1,82 euros/megawatt hora (MWh) que se pagarán esta Noitevella son só a excepción dun ano que o 'pool' pechou cun prezo medio de 210,2 euros/MWh, isto é, un 88 % máis caro que os preto de 112 euros/MWh de 2021, como consecuencia de varios factores, entre eles a guerra en Ucraína e as altas temperaturas.

Unha rápida suba por diversos factores

Este 2022 intensificou a tendencia alcista rexistrada nos mercados almacenistas desde o anterior exercicio, cando os altos prezos do gas nos mercados internacionais nos que cotiza e o encarecemento dos dereitos de emisión de CO2 presionáronos cara a uns niveis inusualmente altos.

A iso contribuíu a invasión de Ucraína, que desde os seus primeiros envites o pasado 24 de febreiro, atopouse cunha resposta case unánime da Unión Europea -e de Occidente- en forma de sancións contra Rusia, orixe do 40 % do gas consumido na rexión.

Iso deparou unha rápida reacción do Kremlin, que en marzo ameazou a Bruxelas con embargar o gas natural enviado a través do gasoduto Nord Stream 1, o que incrementou aínda máis a volatilidade desta materia prima.

Neste contexto, o 8 de marzo, o 'pool' en España bateu o seu récord, 383,67 euros/MWh do 23 de decembro de 2021, e chegou a un máximo que, aínda hoxe, segue vixente, 544,98 euros/MWh, multiplicando por máis de nove o importe de facía xusto un ano.

Aquel mes, o MWh pasou de 300 euros en oito sesións; é máis, o día 7 alcanzou os 442,54 euros, e o 9 de marzo, os 472,97 euros.

Mecanismo ibérico

En pleno debate sobre soberanía enerxética, España -que viña solicitando a Bruxelas unha reforma do mercado eléctrico- e Portugal, conseguiron que os Vinte e sete lles outorgasen a condición de "illa enerxética".

O escaso nivel de interconexión co resto da Unión Europea e a elevada taxa de renovables, ao que se suma unha notable menor dependencia do gas ruso fronte a países como Alemaña, abriu a porta para que negociasen un mecanismo temporal que limitase o contaxio do gas na factura da luz.

Tras meses de conversacións, a "excepción ibérica", que topa o prezo desta materia prima destinada á xeración eléctrica, botou a rodar na sesión do 14 de xuño, cun prezo medio de 225,22 euros/MWh para o día seguinte.

O importe definitivo marcábao agora tanto a poxa como o novo axuste a abonar polos beneficiarios para compensar ás centrais que usan gas para producir electricidade.

Feijóo: "A excepción ibérica está a saírnos moi cara"

A pesar do arranque dubitativo do mecanismo, que o PP chegou a tachar de "timo ibérico" por supostamente financiar un gas máis barato a Francia, o alivio fíxose máis notable en xullo.

"A excepción ibérica está a saírnos moi cara", dixera Feijóo tras reunirse coa presidenta da COmisió EUropea Ursla Von der Leyen.

Tendo en conta poxa e axuste, os 300 euros/MWh superáronse en sete días, pero sen o tope fíxoo en vinte.

Agosto, o mes máis caro

Os ciclos combinados convertéronse en protagonistas en agosto, o mes coa electricidade máis cara da historia, a 308 euros/MWh de media, de acordo cos datos elaborados por EFE.

E é que as ondas de calor que atravesaron a Península Ibérica, a falta de vento, a calixe e a seca afectaron negativamente no verán á produción renovable, a tecnoloxía de menor custo.

Así, o limiar dos 400 euros superouse en cinco días, co MWh a 450,85 euros o 24 de agosto; a 400,9 euros, o 27; a 426 euros, o 29; a 475 euros, o 30, e a 486,21 euros, o 31.

Con todo, de non contar coa "excepción ibérica", o prezo medio nesas mesmas datas oscilaría entre 533,46 e 492,19 euros.

Sabotaxe no Nord Stream

Despois dun setembro marcado polas sospeitas de sabotaxe polas fugas no Nord Stream, en outubro os prezos moderáronse, chegando a caer de 80 euros/MWh por primeira vez nun ano.

Máis baratos aínda foron en novembro, o mes máis económico do exercicio, coa electricidade a unha media de 124,43 euros/MWh, inferior á de decembro, cando o MWh volveu a niveis de comezos de 2021 grazas a un mínimo diario anual de 1,82 euros.

O prezo medio do último mes, case 136 euros/MWh, foi ao redor dun 43 % menor en comparativa interanual, dada a evolución nesta recta final das renovables, coa eólica e a fotovoltaica camiño de pulverizar os seus máximos.

Comparativa con Europa

O prezo medio acumulado da electricidade en España roldou os 210,2 euros/MWh, uns 25 euros por baixo do que estaría sen o tope ao gas.

Se só se toman en consideración os meses coa "excepción ibérica" en vigor -que se estenderá ata o 31 de maio de 2023-, o importe sería duns 209 euros/MWh, axuste incluído, fronte aos 254,76 euros aos que ascendería sen o mecanismo.

A teor do Goberno, a medida aforrou máis de 4.000 millóns de euros para os españois nos seus seis primeiros meses.

Estes prezos atópanse por baixo dos doutros países da contorna, especialmente Italia pagou o MWh a 740,1 euros o 29 de agosto, arrastrada pola forte dependencia da súa economía ao gas.

Un día despois, Francia, que tivo preto da metade do seu parque nuclear parado por motivos diferentes, subiu a 743,84 euros/MWh, mentres que Alemaña viña de rozar os 700 euros o 26 de agosto.

Desde a posta en funcionamento da "excepción ibérica", o MWh pagouse de media en Italia a 355 euros; en Francia, a 320 euros, e en Alemaña, a 282,4 euros.

Pese ao voto en contra de Hungría e as abstencións de Países Baixos e Austria, a Unión Europea acordou, precisamente, establecer un tope de prezo ás importacións de gas en 180 euros/MWh nos contratos almacenistas de futuros a partir do próximo 15 de febreiro.