A xustiza europea abre a porta a ampliar prazos para reclamar gastos hipotecarios

O Tribunal de Xustiza da Unión Europea (TXUE) sentenciou este xoves que a xurisprudencia española que limita o prazo para reclamar os gastos hipotecarios é contraria ao dereito europeo, xa que conta o período de prescrición a partir do pago dos mesmos sen considerar se o usuario coñece os seus dereitos e ten tempo para recorrer.

A sentenza abre a porta para ampliar os prazos de prescrición para que os clientes soliciten aos bancos a devolución destes gastos cando a cláusula sexa abusiva debido a que, segundo a corte, o consumidor debe poder coñecer os seus dereitos antes de que o prazo empece a correr ou expire e ter tempo material suficiente para presentar un recurso.

O TXUE pronunciouse así preguntado pola Audiencia Provincial de Barcelona sobre catro casos nos que usuarios reclamaron a Caixabank, BBVA, Banco Santander e Banco Sabadell o reembolso dos gastos de notario, rexistro e xestión dunha hipoteca por considerar que a cláusula que lles obrigou a pagalos era abusiva e, por tanto, nula.

Os bancos alegaron que o prazo de dez anos para reclamar a devolución prescribira, pero o xulgado de primeira instancia rexeitou este argumento e condenounos a pagar, polo que recorreron ante a Audiencia Provincial, salvo no caso de Sabadell, onde o xulgado deu a razón á entidade e recorreron os usuarios.

A corte barcelonesa pediu entón ao TXUE que interprete a directiva europea sobre cláusulas abusivas para determinar cando empeza a correr o prazo de prescrición e que coñecemento debe ter un consumidor sobre o carácter abusivo da cláusula.

Na súa sentenza, o tribunal europeo sinala que a directiva oponse a unha interpretación do dereito nacional segundo a cal hai un prazo de prescrición de dez anos que empeza a contar desde que se realiza o último pago dos gastos, sen que se considere pertinente que o consumidor coñeza a valoración xurídica dos feitos.

A corte sinala que establecer un prazo de prescrición non é en si mesmo contrario ao principio de efectividade sempre que non imposibilite ou dificulte excesivamente que se exerciten os dereitos e, para iso, o prazo debe ser "materialmente suficiente" para que o consumidor poida preparar e interpoñer un recurso.

Así pois, o prazo só é compatible con este principio se o consumidor puido coñecer os seus dereitos antes de que devandito prazo empezase a correr ou que expirase.

O TXUE incide en que non abonda con que as normas polas que se rexe o prazo de prescrición establezan que o consumidor debe coñecer o carácter abusivo da cláusula, senón que debe ter en conta tamén se coñece os seus dereitos e se ten tempo para recorrer.

E por tanto, conclúe que o prazo de prescrición como o dos casos que se lle presentan non é conforme debido a que non ten en consideración estes dous factores.

O tribunal aclara ademais que o dereito europeo oponse a que, á hora de empezar a computar o prazo de prescrición, se considere que o feito de que haxa xurisprudencia nacional consolidada sobre a nulidade de cláusulas similares proba que o consumidor coñece o carácter abusivo desa cláusula e as súas consecuencias xurídicas.

Lembra que o sistema de protección da directiva baséase na idea de que o consumidor está en situación de inferioridade respecto ao profesional en canto ao nivel de información e non se pode presumir que a información de que dispón o usuario inclúa a xurisprudencia, aínda que sexa consolidada.

En España, o Tribunal Supremo confirmou en 2021 que os bancos teñen que abonar o 100 % da taxación, os gastos de rexistro e xestoría e a metade dos notariais, cando se declare nula a cláusula da hipoteca que atribuía o pago en exclusiva ao cliente.