Europa: liderar sen colapsar, por María Bastida

Que Europa ten problemas serios é unha realidade que unicamente non quere ver quen se adestra para iso. O informe de Mario Draghi ponnos fronte ao espello, alertando da vulnerabilidade do bloque fronte aos seus competidores globais. Mentres Estados Unidos e China avanzan con présa e sen pausa (si, nesa orde) en áreas como a tecnoloxía, a enerxía e a innovación, Europa languidece atrapada nun ciclo de estancamento, lastrada pola falta de investimento, paralizada por unha burocracia exasperante e condicionada á actuación de axentes externos dos que depende.

O informe disecciona con precisión cirúrxica as causas que nos levaron a esta situación. En primeiro lugar, constata que as empresas europeas invisten menos en innovación, e cando o fan, moitas ideas afogan nun mar de regulacións e barreiras burocráticas que dificultan o seu crecemento e expansión. Este é, quizais, un dos puntos máis reveladores, que non novos, do informe: Europa está a matar o seu propio talento cun exceso de normativas e procedementos administrativos que afogan a innovación.

Este lastre tamén se sente no sector enerxético: aínda que Europa liderou a transición cara a enerxías limpas, está a facelo a un custo moitas veces inasumible. Os elevados prezos da enerxía están a asfixiar tanto as empresas como os consumidores, e a falta de coherencia entre as políticas climáticas e industriais ameaza con facer que os sobrecustos se convertan en insostibles. Igualmente, Europa é dolorosamente dependente de países como China para a subministración de materias primas críticas, o que fai inevitable crear reservas estratéxicas e acompañalas dunha política exterior máis proactiva.

Outro aspecto que Draghi aborda con especial énfase é a crecente brecha de habilidades na man de obra europea. O informe é contundente: os sistemas educativos están desfasados, e as condicións laborais en moitos sectores non son o suficientemente atractivas para reter talento. Igualmente, hai carencias notables en investimento en formación profesional e continua por parte das empresas europeas, que deben asumir a súa parte de responsabilidade na formación dunha man de obra cualificada e adaptable aos desafíos futuros.

As directrices de Draghi para saír desta situación pasan pola innovación tecnolóxica, a descarbonización e a mellora na subministración de materias primas. Ademais da aposta continua pola innovación, o informe estima que se necesitarán ao redor de 90.000 millóns de euros ao ano ata 2030 só para modernizar as redes eléctricas e evitar colos de botella. Este investimento non é opcional se Europa quere integrar adecuadamente as enerxías renovables e avanzar cara a unha economía máis electrificada.

Neste contexto, o hidróxeno verde aparece como unha solución prometedora para sectores difíciles de descarbonizar. Con todo, os custos actuais seguen sendo prohibitivos, e a UE necesitará un investimento masivo en infraestrutura para lograr unha produción competitiva a escala. Aquí, Europa ten a oportunidade de obter unha vantaxe estratéxica se logra superar as barreiras iniciais. Igualmente, se aposta pola aceleración de proxectos mineiros e a exploración de fontes de materias primas dentro de Europa. A redución da dependencia de terceiros países, especialmente China, é esencial para garantir unha subministración estable de recursos clave para a transición enerxética, como os minerais utilizados na fabricación de baterías e tecnoloxías limpas. Neste aspecto, Europa debe actuar de maneira rápida e decisiva para non quedar atrasada. 

Como en tantas ocasións, a pregunta clave non é tanto que quere ou debe facerse, senón como vai articularse e financiarse. O primeiro apunta á gobernanza, onde se apunta á necesidade dunha maior coherencia e flexibilidade na regulación. Draghi reclama a redución de barreiras regulatorias, especialmente para startups tecnolóxicas e proxectos transfronteirizos, e a creación dun mercado único máis cohesionado que permita o crecemento de empresas innovadoras sen obstáculos.

No financiamento é onde aparece unha das medidas máis audaces do informe, aumentar o investimento da UE ao 5 % do PIB, cifra que lembra os anos de auxe económico do bloque. Con todo, Europa adoece dunha profunda complexidade estrutural, polo que o aumento do investimento require tanto dunha vontade política común como dunha cooperación financeira sen precedentes. A proposta de emitir débeda conxunta, similar ao modelo dos eurobonos pospandemia, choca coa resistencia de economías fortes como Alemaña e os Países Baixos, que temen os riscos financeiros compartidos. Este é, sen dúbida, un dos maiores obstáculos para o plan de Draghi: como articular unha cooperación financeira que permita un crecemento sostido sen fracturar a fráxil unidade política da UE. Un investimento é imprescindible se Europa quere deixar de perder terreo fronte aos seus rivais globais.

En definitiva, este informe tenta perfilar un plan para garantir que Europa siga sendo competitiva nun mundo cada vez máis complexo e globalizado. Con todo, este plan só será efectivo se os líderes europeos están dispostos a actuar de maneira decisiva e unificada. A falta de vontade política foi, ata o de agora, un dos maiores obstáculos para o progreso. Como advirte Draghi, o tempo para actuar é agora. Estarán os líderes europeos á altura do reto?