Problema de oferta, non de slogan, por María Bastida

Nos últimos anos, España experimentou un grave desaxuste entre a oferta de vivenda e a demanda, un desequilibrio que provocou o encarecemento dos prezos, afectando especialmente aos mozos e aos colectivos máis vulnerables. O desequilibrio é evidente: tanto a oferta de vivenda como o ritmo de construción son claramente insuficientes para satisfacer a demanda actual.

O pasado domingo, Madrid foi testemuña dunha manifestación multitudinaria esixindo unha intervención directa no mercado da vivenda: desde a regulación de prezos ata a eliminación dos pisos turísticos, pasando pola incautación. En termos xerais, un conxunto de demandas que non merecen maior comentario desde un punto de vista liberal e, se se me apura, democrático. Culpar os propietarios, moitos dos cales traballaron durante décadas para adquirir unha segunda vivenda como complemento á súa renda de xubilación, nin é xusto nin aborda o verdadeiro problema. Serve, iso si, para caer nunha estratexia ben ensaiada por este Goberno: enfrontarnos en bandos de bos e malos para que o ruído dos sabres tape a inacción do executivo.

Ata o de agora, a iniciativa política pasa por dous enfoques principais. Por unha banda, o enfoque da esquerda populista propón limitar a compra de inmobles para evitar que se utilicen como activos financeiros, o cal supón ignorar a realidade do mercado e as dinámicas da oferta e a demanda. Este tipo de intervencións desincentivan o investimento e, como se viu en experiencias anteriores, terminan prexudicando os mesmos colectivos que supostamente buscan protexer.

Doutra banda, propúxose a intervención dos prezos, omitindo que experiencias similares en Alemaña e, máis recentemente, en Cataluña, fracasaron. En Alemaña, a regulación de prezos non logrou conter o aumento do alugueiro senón que reduciu a oferta dispoñible, xa que moitos propietarios retiraron as súas vivendas do mercado. En Cataluña, a Generalitat informou que o control de prezos do alugueiro, aplicado desde o segundo trimestre, reducira os prezos entre un 4 % e 5 %. Con todo, esqueceron contar que os contratos de alugueiro asinados caeron un 17 %, mentres que, en zonas sen regulación, os prezos subiron un 0,6 % e os contratos só diminuíron un 1,6 %. Os prezos baixaron, si, pero a dispoñibilidade esborrallouse, facendo máis difícil para os inquilinos atopar unha vivenda. Algo que, por certo, non debería sorprender a ninguén, porque é xusto o que a teoría económica anticipa.

Por tanto, as políticas de intervención directa non parecen abordar o problema de fondo. No seu lugar, débese apostar por medidas que aumenten a oferta e melloren o acceso á vivenda, aumentando o parque de vivendas e incentivando a colaboración entre o sector público e privado. Por exemplo, débese promover a construción de vivenda social e incentivar poñer á disposición vivendas de titularidade privada, axilizar os permisos de construción e a dispoñibilidade de chan e establecer un marco xurídico claro que protexa tanto a propietarios como a inquilinos, fomentando a confianza no mercado de alugueiro. Ademais, débense ofrecer incentivos fiscais que atraian o investimento privado cara ao sector do alugueiro, xunto con programas de apoio específicos para mozos e colectivos vulnerables, con axudas directas que faciliten o seu acceso á vivenda sen distorcer o mercado.

En síntese, todo se limita a mellorar as garantías e incentivos para que os propietarios privados poñan as súas vivendas no mercado, á vez que se impulsa a construción de vivenda social. Non se trata de gañar votos a base de promesas ou consignas fáciles que só buscan enfrontar inquilinos e propietarios. Trátase de adoptar medidas estruturais que permitan aumentar o número de vivendas dispoñibles e mellorar as condicións do mercado. En definitiva, un problema de oferta. Algo que require planificación, tempo de maduración e resultados non inmediatos. E aí a clave de que esteamos como estamos: todo aquilo que non retorna en votos directos non existe. Mentres a nosa paciencia aguante.