Proteccionismo que encarece, distorsiona e destrúe valor, por María Bastida

O anuncio de Donald Trump de impoñer un arancel do 25 % a todos os vehículos e compoñentes automobilísticos importados polos Estados Unidos marca un novo episodio na escalada proteccionista global. O mercado deu o seu veredicto sen ambigüidade: as bolsas globais reaccionaron con fortes caídas, lideradas polo sector do automóbil. A destrución de capitalización bolsista foi inmediata: General Motors, Ford, Stellantis, Toyota, Mercedes-Benz ou BMW sufriron importantes recortes. Só Tesla, con produción maioritaria nos EUA, logrou illarse momentaneamente do golpe. A mensaxe dos investidores é clara: as barreiras comerciais aumentan a incerteza, encarecen os custos e prexudican as cadeas de subministración globalizadas.

Desde o punto de vista financeiro, o impacto é dobre. Por unha banda, anticípase un aumento de prezos que afectará o consumo privado nos EUA, xusto cando a Reserva Federal tenta consolidar a estabilización inflacionaria. Por outro, tensiónanse as marxes dos fabricantes e provedores, nun contexto de custos xa elevados pola transición enerxética e os investimentos en electrificación. O risco de contaxio a outros sectores, como o aceiro, o aluminio ou os microchips, aumenta aínda máis a presión sobre os mercados.

Alemaña é o socio máis exposto. Exporta preto de medio millón de vehículos anuais aos EUA, e boa parte da súa produción articúlase desde terceiros países como México ou Canadá, o que agrava o efecto arancelario. En cambio, España queda practicamente á marxe: exportamos menos de 200 millóns de euros ao ano en vehículos aos EUA, e a nosa especialización en vehículos compactos e eléctricos para o mercado continental protéxenos nesta conxuntura. Aínda así, non convén minimizar o risco. Por exemplo, a planta valenciana de Ford Almussafes perdería preto de 100 millóns se a Transit Connect sufrise estes novos aranceis. Ademais, é adxudicataria única do modelo Bronco, o que a converte nun obxectivo especialmente vulnerable. E todo iso, sen esquecer que a guerra comercial pode escalar e afectar a outros segmentos da nosa cadea de valor industrial.

A UE estuda represalias, pero cunha capacidade de presión directa moi limitada porque as nosas importacións de vehículos estadounidenses son moi reducidas. A resposta, por tanto, será máis simbólica que substancial, probablemente enfocada a sectores sensibles para os EUA. A clave será evitar que a escalada derive nunha guerra comercial de amplo espectro que lastre a recuperación económica global.

O verdadeiro problema é de orde sistémica. O unilateralismo de Trump cuestiona os principios do comercio baseado en regras multilaterais. E faino nun momento de tensións xeopolíticas crecentes, fragmentación de bloques comerciais e reconfiguración de cadeas globais por motivos estratéxicos. O proteccionismo vai máis aló da ameaza económica, é tamén un sinal político: o retorno dunha lóxica de suma cero onde cada país compite contra o resto, e non con eles. Trump busca réditos políticos inmediatos, pero pode deixar un legado económico custoso. O proteccionismo pode gañar votos, pero perde investimentos, competitividade e estabilidade. E nunha contorna global tan interconectada, o que hoxe se presenta como unha “vitoria nacional” pode converterse mañá nun custo compartido para todos.