Vacacións de luxo, por María Bastida

O sector hostaleiro foi, historicamente, un piar da nosa economía. A chegada do verán adoita marcar un punto álxido na demanda turística, tanto nacional como estranxeira, e este ano non vai ser unha excepción. As previsións exceden optimismo, o que impulsou os hostaleiros a planificaren aumentos de prezos dos seus produtos e servizos. Así o evidencia o informe do Banco de España sobre a Actividade Empresarial (EBAE), que lanza un dato tan preocupante como previsible: o 45 % das empresas de hostalería planea subir os prezos para os próximos meses.

Evidentemente, isto non é unha boa noticia para quen está agora mesmo planificando as súas vacacións. De feito, o incremento das tarifas podería traducirse nunha barreira para moitos usuarios, especialmente para quen ten menor poder adquisitivo. Poida que parte dos turistas estranxeiros estivesen dispostos a pagar máis, pero a moitos “da casa” non quedará máis remedio que recortar as súas previsións en lecer e restauración. En última instancia, unha subida sen control podería xerar unha segmentación do mercado, onde parte dos servizos (ou dos destinos) se volvan inaccesibles para unha parte importante da poboación.

Os empresarios viñeron xustificando o incremento de prezos basicamente en dúas razóns: por unha banda, como unha resposta ao crecemento da demanda tras dous anos de pandemia; por outro, como vía para compensar o incremento de custos que sufrimos nos últimos dous anos. A iso debe engadirse a difícil situación laboral no sector. A pesar do seu bo comportamento en termos de facturación, o 41,1 % das empresas recoñece ter serios problemas para atopar persoal, o que as leva a ofrecer maiores salarios para atraer e reter empregados, incrementando os custos. No fondo, subxace certa ironía: a maior éxito do sector, maiores problemas operativos, particularmente os relacionados co mantemento dun persoal adecuado e satisfeito. A estes problemas engádese a incerteza sobre a política económica, que segue sendo un escollo importante para as empresas. De feito, case a metade aínda a consideran o principal factor condicionante da súa actividade. Esta incerteza xera unha contorna de negocios volátil e difícil de prever.

A pesar da evidencia destes factores que premen os prezos á alza, o certo é que xa o ano pasado vimos que o sector hostaleiro figuraba á cabeza dos sectores de actividade que máis trasladaran o incremento de custos aos seus prezos. Por tanto, a causa da escalada continua de tarifas pode ter máis que ver co aumento sostido e continuo da demanda, que seguiu acelerándose nos últimos meses. As empresas do sector parecen estar a aproveitar este éxito para financiar os seus plans de expansión, ou seguir espremendo ingresos para minimizar o lastre que lles supón ter a gran maioría dos seus hoteis con contratos de alugueiro que lles termina computando como débeda.

En consecuencia, se a orixe do incremento sostido dos prezos ten máis que ver coa demanda que coa necesidade de cubrir custos crecentes, a posible solución probablemente veña tamén por ese lado. Esta situación quizais só poida irromperse cunha crise de demanda, como as que sucederon á gran crise financeira ou a pandemia de coronavirus, ou coa recuperación dos mercados competidores do norte de África ou do leste europeo. Esa segunda posibilidade parece pouco probable considerando que algúns non se recuperaron da crise de seguridade na que viven instalados desde a Primavera Árabe de 2012, mentres que outros se ven afectados polas novas tensións xeopolíticas.

A maioría das cadeas españolas sinalan que nin os prezos nin os clientes que atrae España agora son os mesmos deses países competidores, cuxo principal atractivo son unhas tarifas baixas orientadas cara ao segmento baixo custo. Con todo, estes argumentos poden influír pouco nas decisións de quen busca un período vacacional a un prezo xa non razoable, senón simplemente asumible. Por tanto, a decisión de persistir no aumento de prezos implica o risco de perder unha parte substancial de clientes. A clave estará en xestionar con intelixencia e sensibilidade estes incrementos, de modo que o turismo e a hostalería sigan sendo motores de crecemento e benestar. Para todos, non para uns poucos.