A distribución dos fondos europeos Next Generation, por María Bastida

A distribución dos fondos europeos Next Generation EU cobrou unha nova dimensión á luz de recentes declaracións do Banco de España que revelan unha concentración de licitacións en grandes empresas mentres as pequenas reciben principalmente subvencións. Este achado engade unha capa adicional de complexidade ao turbio panorama da transparencia na asignación destes recursos por parte do goberno español.

Segundo Ángel Gavilán, director xeral de Economía e Estatística do Banco de España, as grandes empresas están a mostrar un maior dinamismo investidor grazas ao seu acceso preferente a licitacións vinculadas aos fondos europeos. Esta dinámica contrasta co papel tradicionalmente asignado ás PEMES como motores de innovación e competitividade na economía. No fondo, subxace un vello debate da literatura económica: deberían os fondos favorecer as pequenas empresas para estimular unha transformación económica ou é máis beneficioso fornecer as grandes corporacións xa establecidas?

O contexto máis amplo deste debate é a fenda crecente de España en renda per cápita con respecto á área do euro, que pasou do 8 % en 2008 ao 15 % da actualidade. Gavilán subliña que os fondos europeos representan unha oportunidade única para abordar a baixa produtividade e a alta taxa de desemprego de España, factores clave detrás desta falta de converxencia. Con todo, advirte que sen unha selección rigorosa de proxectos o potencial de crecemento podería non superar o 1.8 % para 2030.

O Banco de España expresou a súa preocupación pola falta de información suficiente para avaliar o impacto dos fondos e avogou por unha supervisión máis detallada do seu uso. Esta preocupación é eco da que xa manifestou o Parlamento Europeo con respecto á opacidade do Goberno de España na publicación dos beneficiarios dos fondos da UE. Na era da transparencia e a rendición de contas, o manexo dos fondos de recuperación da Unión Europea (UE) por parte do Goberno de España suscita interrogantes significativos. Cunha normativa europea que esixe a publicación semestral dos beneficiarios de tales fondos, a ausencia da dita lista por parte de España —o maior receptor de subvencións directas— acendeu as alarmas en Bruxelas.

A transparencia é un piar fundamental na xestión dos fondos Next Generation EU, destinados a impulsar a recuperación tras a pandemia. Con todo, España aínda non divulgou a identidade dos 100 principais beneficiarios destes recursos, incumprindo o regulamento do Mecanismo de Recuperación e Resiliencia (MRR). Este incumprimento non só desafía a normativa europea senón que tamén expón dúbidas sobre a equidade e eficacia na asignación de recursos vitais para a recuperación económica.

O Parlamento Europeo, exercendo o seu rol fiscalizador, instou á Comisión Europea a tomar medidas. Nunha carta dirixida a altos funcionarios da Comisión, a vicepresidenta da Comisión de Asuntos Económicos e Monetarios Eva Poptcheva solicitou que se esixa ao Goberno de España e aos outros tres Estados membros a cumprir coa publicación da información. A resolución da Eurocámara sobre a xestión do orzamento da UE en 2021 reforza esta demanda esixindo o cumprimento das disposicións de transparencia. En concreto, aínda que non hai un prazo específico para a actualización dos datos, os Estados membros teñen a obrigación de facelo dúas veces ao ano, empezando en marzo de 2023.

A posición de España como principal beneficiario de fondos a fondo perdido colócaa no foco. O atraso na solicitude do cuarto pago propiciou que Italia lle tome a dianteira na recepción de fondos, cuestionando a xestión do Goberno español neste proceso crucial. Perante a presión, fontes do Goberno negaron a existencia dun prazo límite para a publicación dos datos e prometendo unha actualización inminente. Con todo, esta promesa aínda non se materializou, e a falta de información concreta mantivo un manto de incerteza sobre a distribución dos fondos.

En definitiva, a xestión dos fondos da UE en España xera preguntas significativas sobre a claridade e eficacia no seu uso. A reticencia para divulgar os nomes dos principais beneficiarios vai en contra dos principios de transparencia e ameaza a confianza nas institucións financeiras e políticas. Faise, por tanto, imperativo un cambio: os regulamentos deben ser respectados para garantir a integridade e a eficiencia e asegurar así que os fondos cumpran o seu obxectivo de recuperación económica e reforma estrutural. Pola contra, quédanos o de sempre: a sospeita do evidente.