A balanza comercial, por María Bastida

Cando falamos de economía estamos afeitos a manexar un conxunto de termos que fan referencia a determinados indicadores que nos permiten facernos unha idea da saúde económica do país. Así, cuestións como o produto interior bruto (PIB), a taxa de inflación, o tipo de xuros ou, por suposto, todas as taxas e agregados do mercado laboral, van aos poucos incorporándose á nosa linguaxe cotiá, de forma que nos permiten entender -sequera un pouco- a situación en que estamos.

Con todo, hai outros indicadores que, aínda sendo menos populares, son interesantes para analizar e poder estimar a nosa posición relativa e, mesmo, para prognosticar as nosas oportunidades. Un destes indicadores é o relacionado coa balanza comercial, termo utilizado para referirse á diferenza entre o valor das exportacións e o das importacións de bens e servizos dun país nun período determinado, xeralmente un ano.

Cando o valor das exportacións de bens e servizos dun país é maior que o valor das importacións, dise que existe un superávit na balanza comercial. Pola contra, cando o valor das importacións é maior que o valor das exportacións, prodúcese un déficit na balanza comercial. Á súa vez, un superávit na balanza comercial indica que o país está a exportar máis do que está a importar, o que pode ser favorable para a súa economía, xa que implica que está a gañar divisas e xerando emprego e produción interna.

Pola contra, cando a balanza comercial presenta déficit, impórtase máis ca o exportado, o que indica saída de divisas e dependencia de bens e servizos orixinarios doutros países.

Pola súa banda, a través da taxa de cobertura comercial medimos a proporción das exportacións de bens e servizos en relación coas importacións. Cando este valor é superior ao 100 %, as exportacións son maiores que as importacións, indicando unha situación de superávit. Xeralmente, considérase un indicador dunha economía forte e competitiva no comercio internacional.

Pois ben, en España esta taxa situouse no 94 % no primeiro trimestre de 2023. Sen indicar superávit comercial aínda, si se atopa entre os mellores rexistros da serie histórica. O déficit comercial reduciuse a menos da metade, en relación co mesmo período do ano anterior, o que debe considerarse un bo dato para a nosa economía.

As exportacións españolas de mercadorías incrementáronse o 14,6 % no primeiro trimestre, duplicando o rexistrado na zona euro (7,7 %) e a UE (8,2 %). En canto ás importacións, incrementáronse un 4 % con respecto ao ano anterior.

En Galicia, a situación aínda é máis favorable. Na nosa comunidade, as exportacións superaron ás importacións en 2.000 millóns de euros, o que significa que os produtos e servizos que saen da nosa comunidade aumentaron máis dun 8 % o seu valor, mentres que os que entran reducíronse nun 13,2 %. Este dato do primeiro trimestre supón triplicar o valor do ano pasado, onde o saldo comercial galego situouse en 700 millóns de euros. 

Estes datos non soamente dan unha imaxe do atractivo que os nosos produtos e servizos xeran no exterior, senón do interese das empresas españolas por ampliar mercados e saír ao estranxeiro. As exportacións gañan peso na economía española e, segundo explica o Banco de España no seu último informe anual, a demanda exterior neta presentou en 2022 unha contribución “elevada” ao crecemento do PIB (de 2,4 puntos porcentuais) pola “fortaleza das exportacións de servizos”, especialmente polo turismo internacional.

Con todo, os servizos non turísticos tamén mostran un comportamento expansivo, destacando as vendas de transporte, servizos empresariais, telecomunicacións, informática e información. Por tanto, ponse de manifesto a crecente internacionalización do tecido empresarial español. Neste contexto, sería interesante seguir insistindo na necesidade de que as nosas empresas aumenten o seu tamaño medio, pois é un factor de interese para favorecer as opcións de exportación.

Por outra banda, tamén sería favorable reducir a dependencia dos mercados europeos, responsables do 64 % do destino dos nosos produtos e servizos. De feito, a posible retardación da economía europea anticipada para este ano 2023 podería afectar a estas exportacións, precisamente por esta concentración.