Galicia detecta "máis droga ca nunca" co reto de axilizar os procesos xudiciais

Narcosubmarinos, organizacións criminais, alixos e mesmo un laboratorio de síntese asentado na provincia de Pontevedra. O goteo de grandes operativos contra o narcotráfico foi unha constante en Galicia desde a fin da pandemia, e especialmente nos últimos meses, nos que entidades como a Fundación contra ou Narcotráfico alertan de que entra "máis droga que nunca" na comunidade.

As asociacións falan dunha auténtica "avalancha de droga", especialmente de cocaína, e dun récord de persoas con adiccións ás que prestan asistencia, mentres que a Fiscalía especializada, máis cauta, recoñece tamén un "incremento sostido" desta actividade delituosa en Galicia.

En toda esta escalada, existen dous elementos clave: o aumento e a modernización de medios contra o narcotráfico e os procesos xudiciais que, habitualmente, "se estancan" en xulgados xa "tensionados" pola súa actividade ordinaria, que se saturan e ven desbordada a súa capacidade de alcanzar un xuízo nun tempo razoable.

"O que é necesario é que nos dotemos dunha planta xudicial suficiente para este tipo de procedementos e, deste xeito, gañemos eficiencia na tramitación que impida que se estanquen os procedementos ou se dilate o período que vai desde a explotación da operación ata o momento en que pode celebrarse o xuízo oral", apunta Pablo Varela, fiscal antidroga de Pontevedra.

Nunha entrevista concedida a Europa Press, o responsable desta cuestión na Fiscalía pontevedresa lembra que, actualmente, os procesos xudiciais relacionados co narcotráfico, de seu moi complexos, recaen en tribunais que deben "atender tamén os seus asuntos ordinarios" e "outras tipoloxías penais" e civís e que están "tensionados" xa pola súa actividade habitual.

Con todo, para Pablo Varela a solución non pasa só pola especialización, senón por un "cambio de paradigma" que "garanta a axilidade que necesitamos" e no que, reivindica, ha de poñerse en valor a figura do fiscal como "dirección da instrución e da investigación criminal".

"Non é colocar os fiscais onde están os xuíces de instrución, senón cambiar todo o procedemento penal", advirte o fiscal, "tentando escapar do sobredimensionamento da instrución para centrarse na articulación eficiente" e, deste xeito chegar, canto antes, a xuízo.

Desde as asociacións tamén se sinala a dilación dos procesos xudiciais, algo que causa unha certa "sensación de impunidade". "Moitos deles, cando son detidos nunha operación, resulta que tiñan pendente un xuízo por outra. Están pendentes dun xuízo e xa están a facer outro desembarco", apunta o presidente da Fundación Galega contra o Narcotráfico, Fernando Alonso, que critica tamén as "sumas ridículas" que se lles esixe para saír baixo fianza.

Unha  "avalancha de droga"

Galicia vive, para o presidente desta fundación histórica unha "situación crítica", cunha "auténtica avalancha de droga", especialmente cocaína, que chega "por terra, mar e aire, e agora tamén por baixo do mar". Os cargamentos, apunta, "abastecen o consumo en toda Europa" ou polo menos a parte occidental, e xeran "problemas de seguridade reais" na comunidade, coa presenza de "grupos organizados" con "niveis de violencia altísimos," que veñen de lugares onde hai "un total desprezo pola vida humana".

O delegado do Goberno en Galicia, José Ramón Besteiro, cifra nunhas 600 as detencións practicadas na comunidade o ano pasado por asuntos relacionados co narcotráfico, unha media de máis de dúas detencións ao día. Así mesmo, explicou a Europa Press, en 2022 as incautacións "superaron amplamente os 20.000 quilos de cocaína", o que pon en valor o traballo e a implicación das Forzas e Corpos de Seguridade do Estado e demostra que "a loita contra o narcotráfico é unha prioridade en Galicia".

Con este panorama, e para facerlle fronte a sistemas "cada vez máis sofisticados" é necesario, apunta Fernando Alonso, "un plan específico" no que estean implicados todos os axentes e que dote as forzas de seguridade de "medios adecuados" para facerlle fronte ao narcotráfico, algo que cre que aínda non ocorre.

O delegado do Goberno defende que se está "mellorando moitísimo" en medios técnicos de loita contra o narcotráfico, tanto a nivel de efectivos como de tecnoloxía: "A innovación está presente tamén na loita contra o narcotráfico. É unha loita constante, e de constante actualización", apostilou.

Reflexo no resto de delitos

Cun "incremento sostido da cantidade de estupefacientes" que chegan á comunidade, o fiscal Pablo Varela pide que non se analice a problemática derivada do narcotráfico só en base "á espectacularidade dos operativos", senón que se centre a "preocupación" "no que supón a consolidación da actividade do narcotráfico en distintos ámbitos da sociedade".

Máis en concreto, chama a atención sobre como o narcotráfico, ademais de ser un delito en si mesmo, ten efectos noutros ámbitos da sociedade e, especialmente, noutros delitos.

"O narcotráfico non ten que ver só coa incautación de grandes cantidades de estupefacientes", lembra o fiscal, senón que deriva de problemas sociais de consumo de drogas que, á súa vez, están implicados  "noutras tipoloxías delituosas" como agresións, roubos, violencia de xénero, delitos contra a seguridade viaria ou homicidios.

Reclama que a abordaxe sexa a múltiples niveis. Lembra a importancia do branqueo de capitais e as ganancias patrimoniais na actividade destas mafias do tráfico de drogas, que operan a nivel internacional.

"As organizacións de narcotráfico afectan coa súa actividade a saúde pública, pero non operan por prexudicar a saúde pública, operan para consolidar ganancias patrimoniais", lembra Pablo Varela, que ve a loita contra o branqueo de capitais algo "esencial".

Así, o fiscal considera que, aínda sen restar importancia aos operativos, o interceptar alixos "non terá sentido" se non se conseguen "desarticular" a nivel económico "as estruturas do narcotráfico".

Un mercado que reclama

O aumento do tráfico de drogas a Europa, lembran desde a Fundación contra ou Narcotráfico, deriva "dun mercado que o consome ávido".

"Os últimos alixos son todos de cocaína, que é a substancia que máis entra por Galicia, e que chega a un mercado que a consome", apunta Fernando Alonso.

Os datos coinciden cos da Asociación Érguete, unha das máis lonxevas na loita contra os efectos das adiccións en Galicia, que ve como cada ano crecen os seus usuarios, sobre todo desde a pandemia.

David Martínez, responsable do Servizo Xurídico, sinala que en 2022 Érguete volveu bater  "o récord" de persoas atendidas, máis de 800, cun incremento anual do 10% desde o final da pandemia. Deles, case 280 era a primeira vez que acudían ao servizo.

Tamén cambiou, di David Martínez, o perfil: "Xa non é o heroinómano estigmatizado dos 80", recoñece, senón que o consumo é moito máis socializado, e preocupa de forma especial o descenso da idade de inicio. "A maioría dos nosos usuarios empezaron a consumir antes dos 14 anos" sentencia.