Identifican os restos do bispo Teodomiro, descubridor da tumba do apóstolo Santiago

Un equipo internacional de investigadores logrou identificar, utilizando modernas tecnoloxías, os restos do bispo Teodomiro de Iria Flavia, descubridor no século IX da tumba do apóstolo Santiago que anos despois daría lugar ao fenómeno xacobeo e á peregrinación á catedral de Santiago de Compostela.

Coordinados polo investigador Patxi Pérez Ramallo, da Universidade Norueguesa de Ciencia e Tecnoloxía, e en colaboración con institucións como o Instituto Max Planck de Xeoantropología e a Universidade de Estocolmo, os científicos realizaron unha exhaustiva análise dos restos achados e achegaron novos e máis certeiros datos sobre a identidade do individuo. 

Patxi Pérez confirmou os descubrimentos e aínda que subliñou que desde o punto de vista científico "nunca" se vai ter a certeza absoluta desa identificación, asegurou que as probabilidades de que os restos correspondan ao bispo Teodomiro son "moi, moi elevadas".

"A ciencia é sempre moi conservadora", explicou o investigador, e observou que non existe ningún descendente ou parente coñecido do bispo co que contrastar os restos de ADN que se identificaron, pero que o contexto histórico e arqueolóxico é "moi claro" e apunta que os restos se corresponden cos do bispo.

As probas de "carbono 14", que permiten unha datación dos restos inequívoca, a dieta, a orixe xeográfica, o ADN -que confirma que son os restos dun home-, e outras comprobacións e análises dos investigadores permitiron aos científicos concluír que son os seus restos.

As sucesivas historias narraban que entre os anos 820 e 830 un ermitán chamado Paio presenciou unha choiva de estrelas que descendía sobre un campo e ao seguir o seu rastro descubriu un antigo mausoleo e informou o bispo Teodomiro de Iria Flavia (hoxe Padrón) e que este, tras varios días de meditación e xaxún, tivo "unha revelación" e descubriu que o mausoleo contiña os restos do apóstolo Santiago e de dous dos seus discípulos.

Comunicou esa noticia ao rei Alfonso II de Asturias, que ordenou a construción dunha igrexa ao redor da tumba, e ese acontecemento marcou o inicio da tradicional peregrinación que segue na actualidade atraendo a millóns de peregrinos e visitantes á catedral de Santiago.

A pesar da importancia desta historia sabíase moi pouco do bispo Teodomiro, din os investigadores, e que mesmo a súa existencia chegouse a poñer en dúbida ata a segunda metade do século XX, cando se descubriu unha lápida que marcaba a súa morte no ano 847.

Baixo esa lápida atopáronse restos que, nun principio, identificáronse como pertencentes a un home de idade avanzada, pero un novo exame a mediados dos anos oitenta suxeriu que os restos eran dunha muller, o que xerou dúbidas sobre a súa conexión co bispo.

A nova investigación, cuxos resultados se publican hoxe na revista Antiquity, achega novos datos sobre a identidade do individuo, e confirma que a tumba contiña os ósos dun só individuo, un home adulto de máis de 45 anos.

A datación por radiocarbono concorda cunha morte no ano 847, e outras análises de isótopos estables de osíxeno suxiren que o individuo viviu preto da costa, coincidindo coa localización de Iria Flavia, sinala a mesma nota.

O estudo arqueoxenético, realizado na Universidade de Estocolmo, revelou que o perfil xenético do individuo desviábase lixeiramente do dos europeos modernos, mostrando afinidades máis estreitas cos iberos romanos, os visigodos do sur de Iberia e as poboacións islámicas ibéricas, o que concorda con alguén que viviu en España hai 1.200 anos.

Estes resultados tamén coinciden con estudos anteriores que mostran patróns migratorios en resposta á conquista da Península Ibérica polo Califato Omeya no século VIII.

Aínda que é difícil autenticar a identidade de alguén de hai 1.200 anos, os investigadores determinaron que este traballo presenta probas que concordan coa identidade do bispo Teodomiro, e os seus achados suxiren que estes restos poderíanlle pertencer, o que os convertería no personaxe histórico identificado máis antigo de España e un dos máis antigos de Europa.

Patxi Pérez explicou que as probas de análises e de estudo das que se dispoñían entre os anos 1950 e 1980 do século pasado -cando se fixeron varios estudos sobre os mesmos restos- e as que se utilizaron agora son moi diferentes.

Ao seu xuízo, é normal a controversia e o debate que durante as últimas décadas existiu sobre a identidade deses restos, unha controversia que non dá por pechada, porque ademais dos criterios e das achegas científicas "mestúranse outras de tipo relixioso ou político".

Si dá por pechada a controversia científica, e anunciou que as investigacións van continuar e nos próximos traballos queren profundar no coñecemento do ADN dos restos e ata na recreación do aspecto físico dos restos do bispo Teodomiro.