O prazo para reclamar gastos hipotecarios comezará tras unha sentenza que recoñeza as cláusulas abusivas

O Tribunal Supremo resolveu que, polo xeral, o prazo de prescrición para reclamar aqueles gastos hipotecarios indebidamente abonados por un consumidor, comezará a contar desde o momento en que haxa unha sentenza firme que así o declare, sempre que a cláusula do contrato resulte ser abusiva.

No fallo, coñecido este martes, o pleno da sala do Civil, que asume o criterio do Tribunal de Xustiza da Unión Europea (TXUE), só recoñece como condición aqueles casos nos que a entidade prestamista probe que o consumidor puido coñecer nunha data anterior que a estipulación era abusiva.

No recurso analizado polos maxistrados, os consumidores concertaran co Banco Santander en 1999 un préstamo hipotecario que incluía unha cláusula que atribuía aos prestatarios o pago de todos os gastos xerados polo contrato.

En outubro de 2017, presentaron unha demanda contra a entidade na que solicitaban a nulidade da cláusula e a restitución das cantidades indebidamente abonadas como consecuencia da súa aplicación.

A sentenza da primeira instancia estimou as pretensións dos demandantes e condenou ao banco para abonar diversas cantidades en concepto de gastos de notaría, rexistro e xestoría, máis os seus intereses legais desde a data en que os usuarios fixeron tales pagos.

Con todo, a Audiencia Provincial de Barcelona estimou en parte o recurso de apelación formulado polo Banco Santander, ao considerar que a reclamación das cantidades por gastos xa prescribira.

Aplicando a doutrina do TXUE

Agora o Alto Tribunal dá a razón aos consumidores ao entender que o banco non probou que os demandantes tivesen coñecemento da abusividade da cláusula de gastos antes de que a sentenza que declarou a súa nulidade fose firme.

O Pleno da sala do Civil aplica, deste xeito, o fallo ditado o pasado abril polo TXUE, que se pronunciou a petición expresa, precisamente, do Tribunal Supremo, por unha banda, e dun xulgado de Instrución de Barcelona, por outro.

O tribunal con sede en Luxemburgo aclarou entón que a lexislación europea oponse a fixar como inicio do prazo de prescrición o instante do pago dos gastos, debido a que iso supoñería que prescribise no momento das reclamacións dos consumidores, independentemente de se estes coñecían ou non a abusividad da cláusula.

Así mesmo, rexeitou que o período temporal empezo a correr na data na que o Tribunal Supremo nacional ditou sentenzas anteriores noutros casos, nas que se declararon abusivas cláusulas tipo que se corresponden coas cuestionadas.

E é que, para o TXUE, non cabe presumir que o consumidor teña coñecemento de que a cláusula do seu contrato ten un alcance equivalente ás declaradas abusivas polo Tribunal Supremo, nin esperarse que leve a cabo labores de investigación xurídica.

"Lombeirada" aos consumidores

A Asociación de Usuarios Financeiros, Asufin, celebra esta decisión e asegura que os consumidores financeiros están hoxe "de parabén" ante a "lombeirada" que supón este fallo de Supremo.

"Ningunha sentenza, por notoria que fose, pon o contador en marcha, só a que compete a cada afectado", explica a agrupación, que destaca que os maxistrados non ven necesario elevar ningunha cuestión aclaratoria máis a Europa, como suxire o Banco Santander no seu escrito de alegacións, porque consideran que coa xurisprudencia do TXUE a cuestión constitúe xa un acto aclarado.

Deste xeito, os gastos hipotecarios pagos, xa sexan recentes ou de hai máis tempo, poden ser reclamados por abusivos, mesmo cando se trata de hipotecas xa amortizadas e canceladas, destaca Asufin.